2017

4.1.1. Σήμερα ευρισκόμενοι στο τέλος του 2017 στο νεφρολογικό τμήμα του ΓΝ Κομοτηνής είναι ενταγμένοι σε πρόγραμμα χρόνιας περιοδικής αιμοκάθαρσης 70 (κυμάνθηκαν από 70-73 ασθενείς μέσα στο 2017) (και 12 έκτακτοι) και έγιναν συνολικά 11883 αιμοκαθάρσεις και ειδικότερα από 935-1051 (κατά το 2016 κυμάνθηκαν από 73-80 + Φιλοξενούμενοι + Οξείες νεφρικές ανεπάρκειες, δηλαδή έγιναν 1043/μήνα). Στους ασθενείς που αναφέρθηκαν παραπάνω για το 2017 θα πρέπει να προστεθεί και ένας αριθμός φιλοξενούμενων ασθενών και αυτών με οξεία νεφρική ανεπάρκεια.

4.1.2. Στη Συνεχή Φορητή Περιτοναϊκή Κάθαρση στο τέλος του 2017 ήταν ενταγμένοι 42 ασθενείς (από 42-53), ενώ στο τέλος του 2016 ήταν 53 (από 40-53), οι οποίοι εκπαιδεύτηκαν στη μονάδα μας και παρακολουθούνταν από τα εξωτερικά μας Ιατρεία που γίνονται κάθε Τρίτη, Πέμπτη και Παρασκευή στους χώρους του νεφρολογικού τμήματος.

4.1.3. Εφαρμόστηκε η συνεχής φλεβοφλεβική αιμοδιήθηση (ΣΦΦΑ), σε ασθενείς της ΜΕΘ (αντιμετωπίστηκε κάθε ασθενής με οξεία νεφρική ανεπάρκεια), όπως επίσης και η αιμοπροσρόφηση σε ασθενείς με δηλητηριάσεις (αιθυλενογλυκόλη).

4.1.4. Στο εξωτερικό ιατρείο υπέρτασης και νεφρικών νόσων εξετάστηκαν φέτος (2017) 982 ασθενείς (το 2016 ήταν 1098) και στο ιατρείο της Περιτοναϊκής κάθαρσης κάθε εβδομάδα 12 ασθενείς (3-5 κάθε Τρίτη, Πέμπτη και Παρασκευή) (συνολικά το έτος ~300).

4.1.5. Κατά το έτος 2017 επίσης αντιμετωπίστηκαν από γιατρούς του νεφρολογικού τμήματος όλα τα περιστατικά που νοσηλεύτηκαν σε διάφορα τμήματα του νοσοκομείου και είχαν νεφρολογικό πρόβλημα, φυσικά όποτε κληθήκαμε (62-69 ασθενείς/μήνα). Ειδικότερα αντιμετωπίστηκαν περιστατικά με οξεία ή χρόνια νεφρική ανεπάρκεια, ηλεκτρολυτικές διαταραχές, διαταραχές οξεοβασικής ισορροπίας, δηλητηριάσεις κ.ά. στην παθολογική, καρδιολογική και χειρουργική κλινική, φλεγμονώδεις και αποφρακτικές νόσους του νεφρού στην ουρολογική κλινική, όπως και στη ΜΕΘ. Επίσης στα κλινικά νεφρολογικά κρεβάτια που διαθέτουμε, αλλά και σε άλλα κρεβάτια του νοσοκομείου νοσηλεύσαμε καθ’ όλο το έτος σε ημερήσια βάση 12-16 ασθενείς.

4.1.6. Στο τμήμα μας διαθέτουμε φυγόκεντρο και οπτικό μικροσκόπιο έτσι ώστε να είμαστε ικανοί να δούμε μόνοι ούρα ασθενών (γενική ούρων) σε ορισμένες περιπτώσεις που εμείς κρίνουμε απαραίτητο να κάνουμε, για να πιο τεκμηριωμένη η άποψή μας όσον αφορά την κατάσταση ασθενών μας.

4.1.7. Διαθέτουμε στο τμήμα μας ωσμώμετρο και πλέον είμαστε ικανοί να διαφοροδιαγνώσουμε υπο- ή υπερ-ωσμωτικές καταστάσεις με μεγάλη ευκολία.

4.2.1. Ο υπογράφων οργάνωσα το 11ο Μετεκπαιδευτικό Σεμινάριο υγρών, ηλεκτρολυτών και οξεοβασικής ισορροπίας- «Διαταραχές ύδατος και νατρίου», στις 22-23 Σεπτεμβρίου 2017, στην Κομοτηνή («Ίδρυμα Παπανικολάου»), που είχε σημαντική απήχηση στο ιατρικό κοινό και στέφθηκε από απόλυτη επιτυχία. Το συγκεκριμένο σεμινάριο παρακολούθησαν δια ζώσης 265 άτομα (100 ειδικευόμενοι, από τους οποίους οι 25 νεφρολογίας), δικτυακά 173 (την ώρα της παρουσίασης) και έχουν μπει στο site μας και έχουν δει ομιλίες του 11ου σεμιναρίου μέχρι σήμερα 8270 άτομα.

4.2.2. Συνεχίζουμε να εφοδιάζουμε το site μας με το όνομα renalkomotini.gr με πληροφορίες και με τον τρόπο αυτό παρέχουμε στους επισκέπτες τη δυνατότητα ενημέρωσης (πολλοί το χαρακτήρισαν γραπτά και προφορικά άριστο).

4.2.3. Με την απόφαση Γ4β/Γ.Π. οικ. 22691/23.3.2016 του υπουργού υγείας ο υπογράφων συμμετέχει στην επιτροπή εξετάσεων νεφρολογίας, με έδρα την Αλεξανδρούπολη, η οποία λήγει στις 31.12.2017.

4.2.4. Με την απόφαση ΔΔΥ/Π.Κ.Μ.147175/3362/11.4.2016 του υπουργείου υγείας (τμήμα υπηρεσιών & επαγγελμάτων υγείας) ο υπογράφων συμμετέχει στην επιτροπή εξετάσεων νεφρολογίας (ως αναπληρωματικό μέλος), με έδρα την Θεσσαλονίκη, η οποία λήγει στις 31.12.2017.

4.2.5. Με την απόφαση 43037/2016/19.1.2017 του Διοικητή της 4ης ΥΠΕ ο υπογράφων ορίστηκε για 3 ακόμη έτη (3η θητεία) Διευθυντής Ιατρικής Υπηρεσίας του ΓΝ Κομοτηνής (λήξη τις 19.1.2020).

4.3.1. Κριτής εργασιών- Περιοδικά

4.3.1.1. Ο υπογράφων συνεχίζω να συμμετέχω στη συντακτική επιτροπή του περιοδικού Ελληνική Νεφρολογία, που έγινα μέλος της από το έτος 2013

4.3.1.2. Ο υπογράφων συνέγραψα το βιβλίο «Φυσιολογία του νεφρού, 504 σελίδων, που κυκλοφόρησε τον Ιανουάριο του 2017 από τις εκδόσεις Ροτόντα.

4.3.1.3. Ο υπογράφων υπήρξα κριτής του περιοδικού Saudi Journal of Kidney Diseases and Transplantation (SJKDT) στη μελέτη: «Outcomes of immunosuppression in IgA nephropathy based on the Oxford classification» το 2017.

4.3.1.4. Ο υπογράφων υπήρξα κριτής του περιοδικού International Urology and Nephrology στη μελέτη: «Plasma osmolarity can be used as a reliable marker to determine the dry weight in hemodialysis patients» το 2017.

4.3.1.5. Ο υπογράφων συμμετείχα στις εξετάσεις νεφρολογίας της εξεταστικής επιτροπής της Αν. Μακεδονίας και Θράκης στις 25.4.2011.

4.3.1.6. Ο υπογράφων υπήρξα κριτής του περιοδικού Saudi Journal of Kidney Diseases and Transplantation (SJKDT) στη μελέτη « Acute Kidney Injury Patients in Intensive Care Unit, Hospital University Sains Malaysia » το 2017.

4.3.1.7. Ο υπογράφων υπήρξα κριτής του περιοδικού Saudi Journal of Kidney Diseases and Transplantation (SJKDT) στη μελέτη «Periarticular calcification mimicking inflammatory polyarthritis in chronic kidney disease», 2017

4.3.2. Προεδρεία

4.3.2.1. Ο υπογράφων υπήρξα πρόεδρος μαζί με τον κ. Πασαδάκη Πλουμή στο μετεκπαιδευτικό σεμινάριο της ΕΝΕ που πραγματοποιήθηκε στην Αθήνα, στα πλαίσια των εργασιών της 93ης συνεδρίας της ΕΝ, στις9-13 Μαρτίου 2017

4.3.2.2. Ο υπογράφων υπήρξα πρόεδρος μαζί με τον κ. Πετρά Δ, στο παρακάτω στρογγυλό τραπέζι του 3ου Εκπαιδευτικού Σεμιναρίου Περιτοναϊκής κάθαρσης, που έγινε στην Αλεξανδρούπολη στις 3-5 Σεπτεμβρίου 2017

Διαχείριση του Όγκου και Νa+ στην Περιτοναϊκή Κάθαρση Συντονιστές: Κ. Μαυροματίδης – Δ. Πετράς

Πως αξιολογείται η υδατική κατάσταση του ασθενή σε Περιτοναϊκή Κάθαρση Ο. Μπαλάφα

Διατήρηση της υπολειμματικής νεφρικής λειτουργίας Α. Σταυρουλόπουλος

Στρατηγικές μεγιστοποίησης της υπερδιήθησης Π. Κρίκη

4.3.2.3. Η κ. Γεωργουλίδου συμμετείχε στο παρακάτω στρογγυλό τραπέζι του 3ου Εκπαιδευτικού Σεμιναρίου Περιτοναϊκής κάθαρσης, που έγινε στην Αλεξανδρούπολη στις 3-5 Σεπτεμβρίου 2017

Περιτοναϊκή Κάθαρση σε Ειδικές Περιπτώσεις Συντονιστές: Φ. Παπαχρήστου – Μ. Καλιεντζίδου

Οξεία – Επείγουσα Περιτοναϊκή Κάθαρση Β. Λιακόπουλος

Περιτοναϊκή Κάθαρση σε ειδικούς πληθυσμούς Χ. Σκαλιώτη

Περιτοναϊκή Κάθαρση σε σοβαρή συμφορητική καρδιακή ανεπάρκεια Α. Γεωργουλίδου

4.3.2.2. Η νοσηλεύτρια Μπαμπίδου Ελένη συμμετείχε στο 3ο Πανελλήνιο Συνέδριο Περιτοναϊκής κάθαρσης στρογγυλό τραπέζι του 3ου Εκπαιδευτικού Σεμιναρίου Περιτοναϊκής κάθαρσης, που έγινε στην Αλεξανδρούπολη στις 3-5 Σεπτεμβρίου 2017

4.3.2.3. Ο υπογράφων υπήρξα πρόεδρος μαζί με τον κ. Ι. Στεφανίδη, προήδρευσε στο 4ο τραπέζι του 11ου Σεμιναρίου Υγρών, ηλεκτρολυτών και Οξεοβασικής ισορροπίας, 22-23 Σεπτεμβρίου 2017.

Στρογγυλό τραπέζι IV: Οξεοβασικές διαταραχές σε διάφορους ασθενείς Προεδρείο: Ι. Στεφανίδης – Κ. Μαυροματίδης

Οξεοβασικές διαταραχές στον ασθενή κατά και μετά την αναισθησία Ε. Μουλούδη

Οξεοβασικές διαταραχές στον υπερτασικό ασθενή Ε. Καλογιαννίδου

Διαφορική διάγνωση της υπερχλωραιμικής μεταβολικής οξέωσης Μ. Σονικιάν

Οξεοβασικές διαταραχές στο παιδί Ν. Καπλάνης Σχόλια – Παραδείγματα: Σ. Παναγούτσος

4.3.3. Ιατρική εκπαίδευση

4.3.3.1. Ο υπογράφων στις 23.2.2017 ανέλυσα την ερμηνεία των αερίων αίματος στους γιατρούς του ΓΝ Κομοτηνής στα πλαίσια των διακλινικών μαθημάτων

4.3.3.2. Ο υπογράφων στις 11 Μαρτίου 2017 ανέλυσα την ερμηνεία των αερίων αίματος στο μετεκπαιδευτικό σεμινάριο της ΕΝΕ που πραγματοποιήθηκε στην Αθήνα, στα πλαίσια των εργασιών της 93ης συνεδρίας της ΕΝ, στις9-13 Μαρτίου 2017.

4.3.3.3. Ο υπογράφων στις 26.4.2017 ανέλυσα το νερό και το νάτριο στους γιατρούς του ΓΝ Κομοτηνής στα πλαίσια των διακλινικών μαθημάτων

4.3.3.2. Η κ. Γεωργουλίδου υπήρξε μέλος της οργανωτικής επιτροπής του 3ου Σεμιναρίου Περιτοναϊκής κάθαρσης που ‘έγινε στην Αλεξανδρούπολη στις 3-5 Σεπτεμβρίου 2017

4.3.3.3. Ο υπογράφων στα πλαίσια του 11ου Σεμιναρίου Υγρών, Ηλεκτρολυτών και οξεοβασικής Ισορροπίας, στις 22.9.2017 έκανα το φροντιστήριο της «εισαγωγής στην οξεοβασική ισορροπία», τον «κυψελιδικό αερισμό» και την «ερμηνεία των αερίων αίματος» διάρκειας 5 ωρών που το παρακολούθησαν 57 γιατροί με προεγγραφή.

4.3.4. Συμμετοχή σε ημερίδες και συμπόσια και στρογγυλά τραπέζια

  4.3.5. Μαθήματα

4.3.5.1. Ο υπογράφων έκανε στις 22.2.2017 μάθημα στους γιατρούς του νοσοκομείου Κομοτηνής με θέμα: «Ερμηνεία αερίων αίματος»

4.3.5.2. Ο υπογράφων έκανα το μάθημα της φυσιολογίας της οξεοβασικής ισορροπίας στους φοιτητές του ΔΠΘ στις 16.5.2017.

4.3.5.3. Ο υπογράφων έκανα το μάθημα της ερμηνείας των αερίων αίματος στους φοιτητές του ΔΠΘ στις 23.5.2017.

4.3.6. Διδακτορική διατριβή

Μέσα στο 2017 έγινε η παρουσίαση της διατριβής της επιμελήτριας Α’ κ. Γεωργουλίδου Αναστασίας, στην Ιατρική Σχολή του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης με θέμα «Μελέτη συσχέτισης προ- και αντι- αθηροσκληρωτικών παραγόντων σε ασθενείς με σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2 και διαβητική νεφροπάθεια», η οποία έλαβε άριστα.

4.3.7. Δημοσιεύσεις – ανακοινώσεις

INTRODUCTION AND AIMS: To assess risk factors for Abnominal Aortic Calcification (AAC) and identify factors, if possible, that could protect against progression of AAC in Peritoneal Dialysis (PD) patients

METHODS: Fifty six PD patients (30 Men and 26 Women) with a mean age of 62.5 years ± 11 years were studied. The most important risk factors for AAC that were evaluated are shown in Table (values mean ± standard deviation). The degree of AAC was evaluated with Leena Kauppila (LK) score (range 0-24) on plain lateral abdominal radiographs. Given that a LK score of 0-4 was associated with the best event free survival of patients in the CORD study (CJASN 2011), patients were categorized according to the degree of calcification in two groups: Group 1 (LK score 0-4), Group 2 (LK score 5-22). Chi square, ANOVA and linear regression were used for statistical analysis.

RESULTS: Mean LK score was 7.32± 6. As shown in Table 1, LK scores of 0-4 and 5-22 were found in 36% and 64% of patients, respectively. Patients with LK scores of 0-4 were younger in age, had higher serum Magnesium (Mg) levels and most of them were treated with cinacalcet. None of the other factors assessed in the study was significantly associated with AAC. Furthermore, in linear regression analysis, the LK score was significantly increased with age (B=0.26 p<0.001) and significantly decreased with serum Mg (B=-0.6 p=0.02) and cinacalcet use (B=-3.5 p=0.033). Serum Mg was also significantly correlated with Magnesium concentration (0.75/0.50/0.25 mmol/L) in the dialysate (r=0.5 p<0.001)

CONCLUSIONS: The use of a high Mg concentration in the dialysate and treatment of secondary hyperparathyroidism with cinacalcet may potentially lower the AAC burden and, thus, improve cardiovascurar risk in PD patients.

Table Group1 Group2 p Calcification score 0-4 5-22 PatientNumber 20 (36%) 36 (64%) Age (years) 54.6 ± 8.8 66.8 ± 10.1 <0.001 Dialysis Vintage (Months) 76.8 ±104 51.4 ± 47 0.2 Serum Calcium (mg/dl) 9.0±1 9.2± 0.7 0.3 Serum Phosphate (mg/dl) 5.3±1.1 4.7±1 0.1 Serum Ca*P (mg2/dl2) 47.4±9.5 44.1±9.8 0.2 Serum PTH (pg/ml) 269±168 298±151 0.5 Pulse Pressure (mmHg) 50.3±15.5 55.4±13 0.2 Serum Magnesium (mg/dl) 2.24±0.5 2±0.3 0.05 Cinacalcet use (Yes%) 40% 13.9% 0.027 Smoking (Yes%) 5% 22% 0.09

Η ευγλυκαιμική κετοξέωση ως οντότητα πολύ συχνά διαφεύγει της προσοχής μας (εξαιτίας της ευγλυκαιμίας και της απουσίας ιστορικού διαβήτη), αν και αποτελεί αρκετά συχνότερη κατάσταση και πολλές φορές θέτει σε κίνδυνο τη ζωή των ασθενών. Διαπιστώνεται σε άτομα υπό ασιτία, οπότε ο φυσιολογικός μεταβολισμός των υδατανθράκων που παρέχει ενέργεια για τις λειτουργίες του οργανισμού, εκτρέπεται προς τα λίπη. Αυτό οδηγεί σε παραγωγή σημαντικών ποσοτήτων κετοξέων (ακετοξικού και β-υδροξυβουτυρικού), τα οποία και ευθύνονται για την κλινική σημειολογία των ατόμων αυτών (κετοξέωση, υπόταση, πολυουρία). Περιγράφεται γυναίκα 36 ετών που υπέστη υστερεκτομή για καρκίνο τραχήλου μήτρας και νεφρεκτομή για μεταστατικό καρκίνο, με ευγλυκαιμική κετοξέωση (pH=7,277, PaCO2=13,8 mmHg, HCO3-=6,3 mEq/L, χάσμα ανιόντων=25,2 mEq/L), η οποία μεταφέρθηκε στο νοσοκομείο με σημαντική ταχύπνοια (48 αναπνοές/min). Από το ιστορικό της είχε από 15ημέρου ιδιαίτερα μειωμένη πρόσληψη τροφών και από 2ημέρου εμέτους. Μετά από μικρή καθυστέρηση στη διάγνωση της ασθενούς, τελικά διαγνώστηκε ευγλυκαιμική κετοξέωση νηστείας και αντιμετωπίστηκε ικανοποιητικά με ενδοφλέβια χορήγηση πυκνών διαλυμάτων γλυκόζης μαζί με ινσουλίνη. Με αφορμή την περίπτωση αυτή γίνεται ανασκόπηση της βιβλιογραφίας.

Background: To identify factors potentially capable of preventing the progression of abdominal aortic calcification (AAC), a surrogate of cardiovascular risk in PD patients

Methods: 95 stable PD patients were studied (52 men), with a mean age of 62±15 years and a median dialysis vintage of 43 (IQR 28-71) months. The AAC was evaluated with Leena Kauppila (LK) score (range 0-24) on plain lateral abdominal radiographs. Patients were divided in a Low calcification score (CS) group: (LK score 0-4) and a High CS group: (LK score 5-24,), each comprising 38 (40%) and 57(60%) patients, respectively. Univariate and multivariate regression analysis were used to determine factors associated with a High CS.

Results: Mean CS in the whole group was 6.95±6.3. Patients with a High CS (10.8±5.1) were older, had a higher prevalence of diabetes (38.6 vs. 17.6%; p=0.04) and peripheral vascular disease (PVD) (29.8 vs. 10.5%; p=0.02), higher pulse pressure (PP) (57±14 vs. 51±15 mmHg; p=0.037) and malnutrition inflammation score (MIS) (5.12±3.1 vs. 3.8 ±2.7; p=0.039, lower serum magnesium (sMg) levels (2.12±0.36; vs. 2.37±0.54; p=0.008) and less use of cinacalcet (19.3 vs. 39.5%; p<0.03). In a multivariate analysis every 1mg/dl increase in sMg was associated with 74% lower odds of having a High CS (Table 1). MIS also emerged as a significant predictor of a high CS (Table 1). sMg was significantly (r=0.31; p=0.002) correlated with dialysate Mg concentration (0.50/0.25 mmol/L)

Conclusion: Our data indicate that sustaining higher sMg levels, as by using higher Mg dialysate concentration, and correcting the malnutrition and inflammation complex syndrome may potentially lower the AAC burden and, thus, improve cardiovascular risk in PD patients.

Background: To examine the impact of adherence to a Mediterranean Diet (MD) on LVH and cardiac geometry in PD patients

Methods: 53 PD patients (27 men) with a mean age of 62±14 years were studied. A MD adherence score (MDS) (range 0-55, 55 representing maximal adherence) was estimated according to a previously reported method (Panagiotakos 2007). Echocardiographic LVH was defined by LV mass index (LVMI) >95g/m2 in women and >115g/m2 in men. Based on LVMI and relative wall thickness (RWT), four LV geometric patterns were defined: normal (normal LVMI and RWT), concentric remodeling (normal LVMI and increased RWT>0.42), eccentric LVH (increased LVMI and normal RWT) and concentric LVH (increased LVMI and RWT)

Results: Patients with LVH (n=29) as compared to patients with no LVH (n=24) were older in age (p<0.01), had lower MDS (24.3±2.4 vs. 26.5±2.8; p<0.01) and higher malnutrition inflammation score (p<0.05), pulse pressure (p<0.05) and body mass index (p<0.01). In a multivariate logistic regression analysis adjusted for all factors mentioned above, each 1-point greater MDS was associated with 25% (OR= 0.75, 95%CI:0.57-0.93; p<0.05) lower odds of having LVH. The area under the ROC curve for predicting the development of LVH was 0.726 (p=0.005). At an optimal MDS cutoff of 25.5 the sensitivity and specificity of MDS in predicting the occurrence of LVH were 63% and 76%, respectively. Considering LV geometry, there was a progressive decrease in MDS from the normal group (26.4±3.2) to concentric remodeling (26.5±2.7), eccentric (24.7±2.3) and then to concentric LVH (24.1±2.4) group (p=0.038 for the trend). Finally, the MDS was associated positively with serum magnesium (Mg) (rho=0.34; p<0.05) and negatively with serum calcium (Ca) (rho=-0.28; p<0.05)

Conclusion: Greater adherence to a MD is associated with decreased LV mass, an important CVD risk factor and can confer protection against future cardiac dysfunction in PD patients. Whether these associations are partly mediated through opposite changes in serum Mg and Ca levels warrant further investigation

Υπάρχει έντονη αντιπαράθεση απόψεων στη Διεθνή Βιβλιογραφία, όσο αφορά στη συμβολή της λήψης πόσιμου νερού σε διάφορες νεφροπάθειες (εξέλιξη χρόνιας νεφρικής νόσου, πολυκυστικής νόσου των νεφρών, ουρολοιμώξεις, νεφρολιθίαση, καρκίνος ουροδόχου κύστεως). Άλλες θεωρούν ότι η αυξημένη πρόσληψη συμβάλλει στην επιβράδυνση της εξέλιξης της χρόνιας νεφροπάθειας και άλλες όχι, άλλες ότι παρέχει προστασία έναντι του καρκίνου της ουροδόχου κύστεως και άλλες ότι την αυξάνει, άλλες ότι βοηθά στην αντιμετώπιση των ουρολοιμώξεων και άλλες ότι εμποδίζει τη δράση των αντιβιοτικών, ενώ υπάρχουν και περιπτώσεις όπου φαίνεται ότι η αυξημένη πρόσληψη μάλλον ασκεί ωφέλιμη επίδραση (νεφρολιθίαση, πολυκυστική νόσος νεφρών).

Το γεγονός ότι αρκετοί γιατροί συστήνουν την αυξημένη πρόσληψη πόσιμου νερού σε κάθε ασθενή με τις παραπάνω νεφροπάθειες σίγουρα δεν είναι σωστό, αφού δεν λαμβάνεται πολλές φορές υπόψη η δυνατότητα του κάθε ασθενούς να διαχειριστεί τις μεγάλες αυτές ποσότητες νερού. Έτσι δεν είναι σπάνιο τέτοιοι ασθενείς να φτάνουν στο νοσοκομείο με βαριά υπονατριαιμία, της οποίας πολλές φορές η έκβαση είναι και θανατηφόρος. Στην ανασκόπηση αυτή γίνεται ενδελεχής παρουσίαση της βιβλιογραφίας για τις πιθανές ωφέλειες ή βλάβες που μπορούν να προκύψουν από την συνιστώμενη από γιατρούς προσλαμβανόμενης ποσότητας πόσιμου νερού.

Σκοπός: Η καρδιακή ανεπάρκεια είναι συχνό πρόβλημα υγείας. Μεταξύ των αιτίων που ευθύνονται για αιφνίδια επιβάρυνση προϋπάρχουσας καρδιακής ανεπάρκειας κυριαρχεί η υπερυδάτωση. Η χρήση των διουρητικών στις περιπτώσεις αυτές είναι σωτήρια, ωστόσο δεν είναι πάντοτε αποτελεσματική, οπότε και μπορεί να εφαρμοστεί η απομονωμένη υπερδιήθηση. Σκοπός μας ήταν να μελετήσουμε την επίδραση της τελευταίας σε πάσχοντες από την κατάσταση αυτή.

Ασθενείς & Μέθοδοι: Από το 2011-2014 εφαρμόσαμε την απομονωμένη υπερδιήθηση σε 51 ασθενείς (29 άνδρες, 22 γυναίκες), ηλικίας από 35 έως 93 ετών, με συμφορητική μη αντιρροπούμενη καρδιακή ανεπάρκεια, που δεν απάντησαν σε οποιαδήποτε διουρητική ή άλλη αγωγή βελτίωσης της καρδιακής λειτουργίας. Ο GFR των 39 ασθενών πριν το επεισόδιο της συμφορητικής μη αντιρροπούμενης καρδιακής ανεπάρκειας ήταν 31,03±11,88 ml/min, ενώ οι 12 είχαν τελικό στάδιο χρόνιας νεφρικής νόσου (ΧΝΝ). Καταγράφονταν τα δημογραφικά στοιχεία των ασθενών, η κατάσταση της καρδιακής τους λειτουργίας, η αιτία της καρδιακής ανεπάρκειας, ο αριθμός των συνεδριών απομονωμένης υπερδιήθησης και η συνολική ποσότητα υπερδιηθήματος που επιτεύχθηκε, η ανάγκη για εξωνεφρική κάθαρση, η διάρκεια νοσηλείας και η έκβαση.

Αποτελέσματα: Η εφαρμογή της υπερδιήθησης έγινε καλά ανεκτή απ’ όλους. Όλοι με την αφαίρεση των υγρών είχαν βελτίωση του αερισμού των πνευμόνων και των αερίων αίματος (SaO2, SpO2, PaO2, PaCO2) και όλοι έδειξαν κλινική ανακούφιση, σχεδόν από την αρχή εφαρμογής της. Όσο αφορά τον αριθμό των συνεδριών που απαιτήθηκαν, αρκετοί ασθενείς αποκατέστησαν διούρηση μετά από μία (n=5), δύο (n=11), τρεις (n=11) ή τέσσερις συνεδρίες (n=7). Αρκετοί χρειάστηκαν από 10-30 συνεδρίες, για να αφαιρεθεί το πλεονάζον υγρό που ευθύνονταν γι’ αυτή (σημειώνεται ότι αρκετοί ήταν ήδη σε τελικό στάδιο ΧΝΝ, όταν εκδήλωσαν το επεισόδιο καρδιακής κάμψης). Η διούρηση δεν αποκαταστάθηκε σε 19 άτομα (σημειώνεται ότι οι 22 κατέληξαν μέσα στις πρώτες 40 ημέρες νοσηλείας), οι 16 αποκατέστησαν διούρηση σε 48 ώρες, ενώ στα διουρητικά μετά την εφαρμογή της απομονωμένης υπερδιήθησης απάντησαν οι 28 (σε 5,11±8,07 ημέρες). Η διάρκεια νοσηλείας ήταν από 2-70 ημέρες (15,2±12,1). Στο διάστημα αυτό οι 19 είχαν αμετάβλητη κατάσταση και οι 32 βελτίωση. Ειδικότερα πέρα από τους 22 που κατέληξαν τις πρώτες 40 ημέρες νοσηλείας, οι 24 εντάχθηκαν σε πρόγραμμα εξωνεφρικής κάθαρσης (15 άμεσα) και 9 αργότερα (από αυτούς οι 13 κατέληξαν σε >40 ημέρες, με μέσο όρο επιβίωσης 9,82±11,21 μήνες). Σήμερα ζούνε οι 16 (8 με εξωνεφρική κάθαρση και 8 υπό νεφρολογική παρακολούθηση).

Συμπεράσματα: Με την απομονωμένη υπερδιήθηση διαπιστώθηκε άμεση ανακούφιση όλων των ασθενών, βελτίωση της καρδιακής λειτουργίας, της διούρησης και της επιβίωσης. Φαίνεται ότι αυτή αποτελεί εργαλείο με το οποίο παρέχεται η δυνατότητα στην καρδιά να ανακουφιστεί και να αναλάβει έργο, όταν τα συνήθη μέσα ανακούφισής της δεν αποδίδουν.

Ασθενής 25 ετών, μεταφέρθηκε στο ΤΕΠ του νοσοκομείου διεγερτικός, παραπονούμενος για ζάλη, πόνο και δυσφορία στο επιγάστριο. Από τα αέρια αίματος διαπιστώθηκε μεταβολική οξέωση με αυξημένο χάσμα ανιόντων, για την οποία δεν υπήρχε προφανής αιτία. Στην επιμονή μας και με δεδομένο ότι διαπιστώθηκε και ωσμωτικό χάσμα (83 mOsmol/L) παραδέχτηκε ότι έλαβε με σκοπό την αυτοχειρία 500 ml αντιψυκτικού ψυγείου αυτοκινήτων, 7 ώρες νωρίτερα, μαζί με 10 δισκία fluoxetine (αναστολέας επαναπρόσληψης σεροτονίνης), αν και αρχικά αρνήθηκε κάτι τέτοιο.

Επειδή λίγες ώρες μετά την παρουσία του στο ΤΕΠ βρίσκονταν σε κωματώδη κατάσταση (σκορ Γλασκόβης 6), διασωληνώθηκε και μεταφέρθηκε στη ΜΕΘ, όπου αερίζονταν μηχανικά. Εργαστηριακά διαπιστώθηκε κυρίως υπεργαλακταιμία, υπεργλυκαιμία και ήπια υπασβεστιαιμία, ενώ στα ούρα λίγες ώρες αργότερα βρέθηκαν οι χαρακτηριστικοί κρύσταλλοι οξαλικού ασβεστίου.

Θεραπευτικά τέθηκε αρχικά σε αιμοδιήθηση (20 L σε 24 ώρες) και χορήγηση αιθυλικής αλκοόλης διαμέσου ρινογαστρικού καθετήρα (50 ml ουίσκι/ώρα). Την επόμενη ημέρα, αντιμετωπίστηκε με μία συνεδρία κλασικής αιμοκάθαρσης στη μονάδα τεχνητού νεφρού (όπου μεταφέρθηκε με φορητό αναπνευστήρα), μετά το τέλος της οποίας έλαβε και φομεπιζόλη. Ο ασθενής με τα μέσα αυτά αποκατέστησε τη μεταβολική του οξέωση. Το χάσμα ανιόντων και το ωσμωτικό του χάσμα επανήλθαν στα φυσιολογικά επίπεδα. Αποσωληνώθηκε την 5η ημέρα από την εισαγωγή του, συνέχισε ωστόσο να υποστηρίζεται με εξωνεφρική κάθαρση λόγω της οξείας νεφρικής βλάβης που εγκατέστησε την τρίτη ημέρα της νοσηλείας του. Την 8η ημέρα νοσηλείας του και ενώ ήταν εκτός κινδύνου, ανουρικός και υπό εξωνεφρική κάθαρση, επέλεξε το ίδιος να μεταφερθεί στη Χώρα του (Βουλγαρία), όπου θα συνέχιζε θεραπεία.

Η υποκαλιαιμία αποτελεί τη συχνότερη νοσοκομειακή διαταραχή, ενώ η υπομαγνησιαιμία αν και είναι συχνή συνήθως υποδιαγιγνώσκεται (διαπιστώνεται στο 12% των νοσηλευόμενων ασθενών). Συχνά οφείλονται σε προφανείς αιτίες, όπως λήψη φαρμάκων (διουρητικά), αλλά και σε σπανιότερα αίτια. Υπάρχουν όμως και σύνδρομα τα οποία αν και σπάνια, έχουν χαρακτηριστικές διαταραχές, τις οποίες όταν γνωρίζει ο γιατρός εύκολα μπορεί να θέσει τη σωστή διάγνωση. Η αιφνίδια εκδήλωση μυικής αδυναμίας ή και μυικής παράλυσης και οι εκδηλώσεις υπασβεστιαιμίας αποτελούν χαρακτηριστικά ασθενών με σ. Gitelman. Παρουσιάζεται γυναίκα 26 ετών, η οποία από 20ημέρου εμφάνισε δεσμιδώσεις, μουδιάσματα στα χείλη και τα άκρα, ωστόσο μόνο μετά από προεγχειρητικό έλεγχο που έκανε για διόρθωση βουβωνοκήλης, διερευνήθηκε διεξοδικά και διαπιστώθηκε ότι είχε υποκαλιαιμία (Κ+=2,8 mEq/L), υπομαγνησιαιμία (Mg2+=0,9 mg/dl), υπασβεστιαιμία (διορθωμένο Ca2+=7,92 mg/dl) και ήπια μεταβολική αλκάλωση (pH=7,48, HCO3-=28,5 mEq/L, PaCO2=39,2). Δόθηκε αγωγή με Κ+, Mg2+ και σπιρονολακτόνη. Σύντομα αποκατέστησε όλες τις παραπάνω διαταραχές, οι οποίες διατηρήθηκαν φυσιολογικές για μακρύ χρονικό διάστημα παρακολούθησης (χωρίς τη λήψη κάποιας αγωγής και με διακοπή του αναστολέα αντλίας πρωτονίων [PPI] που λάμβανε κατά την πρώτη της εισαγωγή). Θεωρήθηκε τελικά ότι επρόκειτο για υπομαγνησιαιμία από λήψη PPI. Με την αφορμή του περιστατικού αυτού γίνεται ανασκόπηση της βιβλιογραφίας.

4.4.1. Νοσηλεύτριες

4.4.1.1. Γιαραμαζίδου Θεώνη

1. 11^ο Σεμινάριο υγρών, ηλεκτρολυτών και οξεοβασικής ισορροπίας, 22-23 Σεπτεμβρίου 2017, Αμφιθέατρο «Ιδρύματος Παπανικολάου», Κομοτηνή

4.4.1.2. Θεοδωρίδου Βασιλική

1. 11^ο Σεμινάριο υγρών, ηλεκτρολυτών και οξεοβασικής ισορροπίας, 22-23 Σεπτεμβρίου 2017, Αμφιθέατρο «Ιδρύματος Παπανικολάου», Κομοτηνή

4.4.1.3. Θεοδωρίδου Θεοπούλα

1. 11^ο Σεμινάριο υγρών, ηλεκτρολυτών και οξεοβασικής ισορροπίας, 22-23 Σεπτεμβρίου 2017, Αμφιθέατρο «Ιδρύματος Παπανικολάου», Κομοτηνή

4.4.1.4. Μπαμπίδου Ελένη

1. 3^ο Συνέδριο Περιτοναϊκής κάθαρσης, Αλεξανδρούπολη
2. 11^ο Σεμινάριο υγρών, ηλεκτρολυτών και οξεοβασικής ισορροπίας, 22-23 Σεπτεμβρίου 2017, Αμφιθέατρο «Ιδρύματος Παπανικολάου», Κομοτηνή

4.4.1.5. Γιανναράκη Δήμητρα

1. 3^ο Συνέδριο Περιτοναϊκής κάθαρσης, Αλεξανδρούπολη
2. 11^ο Σεμινάριο υγρών, ηλεκτρολυτών και οξεοβασικής ισορροπίας, 22-23 Σεπτεμβρίου 2017, Αμφιθέατρο «Ιδρύματος Παπανικολάου», Κομοτηνή

4.4.1.6. Ράπτη Ελένη

1. 11^ο Σεμινάριο υγρών, ηλεκτρολυτών και οξεοβασικής ισορροπίας, 22-23 Σεπτεμβρίου 2017, Αμφιθέατρο «Ιδρύματος Παπανικολάου», Κομοτηνή

4.4.1.7. Μπόζης Χρήστος

1. 16^η Διαμερισματική Ημερίδα Ανατολικής Μακεδονίας, Δράμα

4.4.1.8. Γκαϊδατζή Ιωάννα

1. 11^ο Σεμινάριο υγρών, ηλεκτρολυτών και οξεοβασικής ισορροπίας, 22-23 Σεπτεμβρίου 2017, Αμφιθέατρο «Ιδρύματος Παπανικολάου», Κομοτηνή

4.4.1.11. Αμπουσίδου Ιωάννα

1. 11^ο Σεμινάριο υγρών, ηλεκτρολυτών και οξεοβασικής ισορροπίας, 22-23 Σεπτεμβρίου 2017, Αμφιθέατρο «Ιδρύματος Παπανικολάου», Κομοτηνή

4.4.2. Ιατροί

4.4.2.1. Μαυροματίδης Κώστας

1. 93^η Επιστημονική Συνάντηση ΕΝΕ, 9-10 Μαρτίου 2017, Αθήνα, Ηλέκτρα Metrolopis
2. Μετεκπαιδευτικό σεμινάριο της ΕΝΕ που πραγματοποιήθηκε στην Αθήνα, στα πλαίσια των εργασιών της 93ης συνεδρίας της ΕΝ, στις 9-13 Μαρτίου 2017
3. EDTNA/ERA Κρακοβία 2017
4. 3^ο Συνέδριο Περιτοναϊκής κάθαρσης, Αλεξανδρούπολη
5. 11^ο Σεμινάριο υγρών, ηλεκτρολυτών και οξεοβασικής ισορροπίας, 22-23 Σεπτεμβρίου 2017, Αμφιθέατρο «Ιδρύματος Παπανικολάου», Κομοτηνή
6. 94^η Επιστημονική Συνάντηση ΕΝΕ, 16-18 Νοεμβρίου 2017, Macedonia Pallas, Θεσσαλονίκη

4.4.2.2. Γεωργουλίδου Αναστασία

1. Μετεκπαιδευτικό σεμινάριο της ΕΝΕ που πραγματοποιήθηκε στην Αθήνα, στα πλαίσια των εργασιών της 93ης συνεδρίας της ΕΝ, στις 9-13 Μαρτίου 2017
2. 11^ο Σεμινάριο υγρών, ηλεκτρολυτών και οξεοβασικής ισορροπίας, 22-23 Σεπτεμβρίου 2017, Αμφιθέατρο «Ιδρύματος Παπανικολάου», Κομοτηνή

4.4.2.3. Ρωμανίδου Γιούλια

1. 3^ο Συνέδριο Περιτοναϊκής κάθαρσης, Αλεξανδρούπολη
2. 11^ο Σεμινάριο υγρών, ηλεκτρολυτών και οξεοβασικής ισορροπίας, 22-23 Σεπτεμβρίου 2017, Αμφιθέατρο «Ιδρύματος Παπανικολάου», Κομοτηνή

4.4.2.4. Μπακαλούδης Αθανάσιος

1. 11^ο Σεμινάριο υγρών, ηλεκτρολυτών και οξεοβασικής ισορροπίας, 22-23 Σεπτεμβρίου 2017, Αμφιθέατρο «Ιδρύματος Παπανικολάου», Κομοτηνή

Στο ΓΝ Κομοτηνής σήμερα οι υπηρετούντες ιατροί και νοσηλευτικό προσωπικό είμαστε δυσανάλογα λίγοι, σε σχέση με το έργο που προσφέρουμε. Όσο αφορά στην ποιότητα του παρεχόμενου έργου, δεν υπάρχει αντίστοιχο στο χώρο του νοσοκομείου, ούτε και σε άλλα νοσοκομεία της χώρας και αυτό αποτελεί ιδιαίτερο χαρακτηριστικό του τμήματος που διευθύνω. Η επένδυση στο Νεφρολογικό Τμήμα είναι πρόκληση που πάντα θα σας δικαιώνει.