Posted on Αυγ 2, 2016 | 0 comments

Νοσηλευτική φροντίδα στην καθημερινότητα του ασθενή υπό περιτοναϊκή κάθαρση

Ιωάννα Μυλωνά

Baxter Hellas

Sr Clinical Coordinator

11.12.2015

 

Ο ρόλος του νοσηλευτή στη φροντίδα ασθενή υπό περιτοναϊκή κάθαρση είναι πολύπλοκος, καθώς βρίσκεται μ’ αυτόν τις περισσότερες ώρες από οποιονδήποτε άλλο στο χώρο του νοσοκομείου, αλλά και στο σπίτι του.

Δίνει πληροφορίες για τη νόσο και τις επιπτώσεις της, τη διατροφή, τη θεραπευτική αγωγή που ακολουθεί, εκπαιδεύει τον ασθενή στην εφαρμογή της μεθόδου, τον εμψυχώνει και τον φροντίζει καθημερινά.

Η σχέση του νοσηλευτή νεφρολογίας με τον ασθενή αρχίζει με την ενημέρωσή του για τις δύο μεθόδους της περιτοναϊκής κάθαρσης (συνεχής φορητή περιτοναϊκή κάθαρση-ΣΦΠΚ και αυτοματοποιημένη περιτοναϊκή κάθαρση-ΑΠΚ), έτσι ώστε να τον βοηθήσει να πάρει μία απόφαση για τη μέθοδο που θα εφαρμόσει, εφόσον φυσικά αυτή ταιριάζει σ’ εκείνον. Στο στάδιο αυτό ο νοσηλευτής εκτιμά και καταγράφει τις συνθήκες διαβίωσης του ασθενή, της ατομικής του υγιεινής, τις συνήθειές του, την ύπαρξη βοηθού στο σπίτι και το μορφωτικό του επίπεδο.

Μετά την ενημέρωση του ασθενή και την τελική απόφαση να εφαρμοστεί η περιτοναϊκή κάθαρση, γίνεται η εισαγωγή του ασθενή στο νοσοκομείο. Ο νοσηλευτής εξηγεί τις διαδικασίες (νοσηλευτικές και ιατρικές) για τη μείωση της αγωνίας και ακολουθούνται οι παρακάτω νοσηλευτικές ενέργειες:

  • Έλεγχος ζωτικών σημείων
  • Αιμοληψία για εργαστηριακό έλεγχο
  • Ξύρισμα και καθαρισμός του χειρουργικού πεδίου
  • Λουτρό καθαριότητας
  • Λήψη καθαρκτικών για την κένωση του εντέρου

 

Αμέσως μετά την τοποθέτηση του καθετήρα, γίνεται έκπλυση της περιτοναϊκής κοιλότητας με μικρούς όγκους διαλύματος, μέχρι τα αποβαλλόμενα υγρά να καθαρίσουν μακροσκοπικά (για την αποφυγή απόφραξης του καθετήρα):

  • Ελέγχεται το χειρουργικό τραύμα και το σημείο εξόδου του καθετήρα (ΣΕΚ)
  • Γίνεται καθημερινή παρακολούθηση των ζωτικών σημείων
  • Καθημερινή παρακολούθηση των προσλαμβανόμενων και αποβαλλόμενων υγρών
  • Καθημερινό ζύγισμα του ασθενή

 

Η εκπαίδευση του ασθενή αρχίζει μετά από 2-3 ημέρες από την τοποθέτηση του καθετήρα και εφόσον αυτός αισθάνεται καλά. Η σωστή εκπαίδευσή του διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στην πορεία εφαρμογής της μεθόδου. Ένας άρτια εκπαιδευμένος ασθενής είναι ανεξάρτητος και μπορεί να ενταχθεί ευκολότερα στην κοινωνία. Η εκπαίδευση στην χειροκίνητη αλλαγή έχει ως σκοπό την εξοικείωση με τη μέθοδο και πρέπει να γίνεται 1-2 φορές την ημέρα, για καλύτερη προσήλωση στα βήματά της. Αυτή πρέπει να γίνεται από τον ίδιο νοσηλευτή κάθε φορά, για να μη δημιουργείται σύγχυση. Εάν είναι δυνατό θα πρέπει να εκπαιδεύεται και δεύτερο άτομο.

Γίνεται εκμάθηση της διαδικασίας σύνδεσης και αποσύνδεσης με το σάκο, το χειρουργικό πλύσιμο χεριών, η εφαρμογή αποστειρωμένων γαντιών και χειρουργικής μάσκας, γίνεται εκπαίδευση στη χορήγηση φαρμάκων ενδοπεριτοναϊκά, στην αναγνώριση των σημείων αφυδάτωσης και υπερυδάτωσης. Τέλος γίνεται ενημέρωση για πιθανότητα εργασίας και για αθλητισμό, για διακοπές, ταξίδια και μπάνιο στη θάλασσα.

Γίνεται εξήγηση των επιπλοκών που μπορεί να συμβούν όπως (λ.χ. περιτονίτιδα) και εκπαίδευση στην περιποίηση του σημείου εξόδου του καθετήρα. Γίνεται εκπαίδευση στη συμπλήρωση του ημερήσιου φυλλαδίου παρακολούθησης και δίδονται συμβουλές για τη διαμόρφωση των χώρων στην οικία του ασθενή και την ύπαρξη αποθήκης για την φύλαξη των απαραίτητων υλικών. Τέλος δίδονται τα τηλέφωνα της μονάδας (γιατρών και νοσηλευτών).

Ο ασθενής ενημερώνεται για τον αριθμό των αλλαγών που συνήθως είναι τέσσερις, καθώς και για τη σημασία της εκτέλεσής τους. Πέρα όμως από την εκμάθηση της τεχνικής της χειροκίνητης αλλαγής, ο νοσηλευτής είναι υπεύθυνος και για τη παροχή της απαραίτητης θεωρητικής γνώσης στον ασθενή.

Η νοσηλευτική φροντίδα ασθενών υπό περιτοναϊκή κάθαρση επίσης περιλαμβάνει πληροφορίες:

  • Για τη φυσιολογία του νεφρού και τη χρόνια νεφρική νόσο
  • Για τη μέθοδο κάθαρσης (ΣΦΠΚ, ΑΠΚ)
  • Για τη δίαιτα
  • Για τα συνοδά νοσήματα (υπέρταση, διαβήτη)
  • Για τα φάρμακα (κυρίως δεσμευτικά του φωσφόρου)
  • Για το ισοζύγιο υγρών (υπερυδάτωση – αφυδάτωση)
  • Για την επιλογή του σωστού διαλύματος

 

Δίδονται εξηγήσεις στον ασθενή για τη φυσιολογική λειτουργία των νεφρών:

  • Απομάκρυνση βλαπτικών ουσιών μεταβολισμού
  • Ισοζύγιο ύδατος και ηλεκτρολυτών
  • Διατήρηση οξεοβασικής ισορροπίας
  • Παραγωγή ορμονών (ρενίνη, ερυθροποιητίνη) και βιταμινών (βιταμίνη D3)

 

Παρέχονται εξηγήσεις για τη νεφρική νόσο και για το πόσο αυτοί επαρκούν σήμερα:

  • Τονίζεται ότι δεν μπορούν να διατηρήσουν το ισοζύγιο ύδατος, ηλεκτρολυτών και οξεοβασικής ισορροπίας (παρά το ότι μπορεί να υπάρχει ικανή ποσότητα ούρων)
  • Δεν επαρκούν για την κάθαρση των τοξινών του μεταβολισμού (ουρία, κρεατινίνη και άλλων περίπου 100 μορίων)
  • Δεν παράγουν ικανές ποσότητες ορμονών (ερυθροποιητίνης) και βιταμινών (βιταμίνη D3)

 

Πρέπει να κατανοήσει ο ασθενής ότι οι νεφροί δεν επαρκούν, έστω κι αν παράγουν κάποια ποσότητα ούρων, ότι πάσχουν και οι δύο και ότι δεν θα επανέλθει η νεφρική τους λειτουργία με την κάθαρση.

Αν και η επεξήγηση της δίαιτας είναι θέμα του διαιτολόγου, πολλές φορές ωστόσο, είτε λόγω έλλειψης αυτού, είτε διότι ο νοσηλευτής βρίσκεται περισσότερες ώρες μαζί με τον ασθενή του παρέχει πληροφορίες σε σχέση με:

  • Το αλάτι και τη σημασία του στην κατακράτηση υγρών
  • Τα λευκώματα που πρέπει να προσλαμβάνει (χρειάζονται πολύ περισσότερα από αυτά των φυσιολογικών ατόμων)
  • Τον προσλαμβανόμενο φώσφορο (αποφυγή τροφών πλούσιων σε φώσφορο όπως τα γαλακτοκομικά και οι επεξεργασμένες τροφές)
  • Το κάλιο και τα συμπτώματα της υπερ- και υπο-καλιαιμίας

 

Γίνεται ενημέρωση ότι η συνεπής λήψη των δεσμευτικών του φωσφόρου είναι απαραίτητη για να είναι φυσιολογικά τα επίπεδα του φωσφόρου (το γεγονός ότι ο ασθενής δεν αντιλαμβάνεται την επίδραση των φαρμάκων αυτών, τον κάνει να μην τα λαμβάνει τακτικά-όπως συμβαίνει και με τα αντιυπερτασικά).

Αν και η ψυχολογική υποστήριξη είναι κατεξοχήν αρμοδιότητα του ψυχολόγου, στα πλαίσια της νοσηλευτικής φροντίδας, ο νοσηλευτής μπορεί να βοηθήσει τον ασθενή και σ’ αυτό τον τομέα, διότι είναι το άτομο που θα περάσει τις περισσότερες ώρες μαζί του. Η λεπτομερής ενημέρωση για τις ιατρικές και νοσηλευτικές πράξεις που θα διενεργηθούν, οπωσδήποτε θα μειώσει την αγωνία του και θα του εξασφαλίσει ηρεμία και σιγουριά, ενώ ταυτόχρονα θα κεντρίσει το ενδιαφέρον του για συμμετοχή στην εφαρμογή του θεραπευτικού προγράμματος. Η ποιότητα ζωής των ασθενών επηρεάζεται από τη σχέση τους με το προσωπικό της μονάδας. Τη σχέση αυτή οι ασθενείς τη θέλουν αληθινά φιλική, βασισμένη σε αμοιβαία εκτίμηση και σεβασμό. Ανάμεσά τους μόνο μία σχέση συνεργασίας, με κυρίαρχο συναίσθημα την αγάπη, μπορεί να είναι αποδοτική.

Η παροχή ποιοτικής φροντίδας στον ασθενή, τον βοηθά να εφαρμόσει τη θεραπεία του καλύτερα και να ενταχθεί και πάλι ομαλά στην κοινωνία.