Ο νοσηλευτής νεφρολογίας
Μαυροματίδης Κώστας
Δ/ντής Νεφρολογικού Τμήματος Κομοτηνής, 19.10.2015
Εισαγωγή: Οι νοσηλευτές νεφρολογίας είναι αυτοί που χρησιμοποιούνται στη νοσηλευτική φροντίδα των ασθενών όλων των ηλικιών, που αντιμετωπίζουν νεφρολογικό πρόβλημα ή βρίσκονται σε κίνδυνο για νεφρική νόσο. Η νεφρολογία έχει αναγνωριστεί ως ξεχωριστή ειδικότητα εδώ και πάνω από 35 χρόνια. Το 1973, η θεραπεία για τελικού σταδίου νεφρικής ανεπάρκειας με αιμοκάθαρση, περιτοναϊκή κάθαρση ή μεταμόσχευση χρηματοδοτήθηκε στις ΗΠΑ από το πρόγραμμα κοινωνικής ασφάλισης, όπως το ίδιο έγινε και στ χώρα μας. Ως εκ τούτου, ο ρόλος του νοσηλευτή νεφρολογίας μεγάλωσε και επεκτάθηκε, τα όρια της πρακτικής διευρύνθηκαν και ο αριθμός των νοσηλευτών νεφρολογία αυξάνεται σταθερά.
Οι νοσηλευτές νεφρολογίας ασχολούνται, με την πρόληψη των νεφρικών νόσων και την εκτίμηση των αναγκών της υγείας τους, αλλά και των οικογενειών τους. Η φροντίδα καλύπτει όλο τον κύκλο ζωής και περιλαμβάνει ασθενείς που βιώνουν τη νεφρική νόσο ή απειλούνται από τις επιπτώσεις της οξείας ή χρόνιας νεφρικής νόσου. Ως εκ τούτου, οι νοσηλευτές νεφρολογίας πρέπει να είναι καλά εκπαιδευμένοι και εξειδικευμένοι. Αυτοί ασχολούνται επίσης με το κάθε σύστημα ή όργανο του οργανισμού, έχοντας μία συνολική προσέγγιση στη θεραπεία των ασθενών που είναι τόσο προκλητική και πολλά υποσχόμενη. Καθοδηγούμενη από τεχνολογικές και εκπαιδευτικές εξελίξεις, η νοσηλευτική της νεφρολογίας εξακολουθεί να είναι ένα δυναμικό πεδίο με ένα ευρύ φάσμα ευκαιριών σταδιοδρομίας για τους νοσηλευτές, σε όλα τα επίπεδα.
Ρόλοι που μπορεί να παίξει ο νοσηλευτής νεφρολογίας: Η νεφρολογική νοσηλευτική απαιτεί μία βάση γνώσεων για τη φροντίδα των παιδιατρικών, των ενηλίκων και ηλικιωμένων ασθενών με νεφρική νόσο. Οι ρόλοι του νοσηλευτή νεφρολογίας περιλαμβάνουν επίσης τα εξής:
- Νοσηλευτής σε κλινική, αλλά και στα εξωτερικά ιατρεία
- Νοσηλευτής αιμοκάθαρσης/περιτοναϊκής κάθαρσης
- Συντονιστής μεταμοσχεύσεων
- Συντονιστής αποκατάστασης λειτουργίας οργάνων (μεταμόσχευση)
- Νοσηλευτής γραφείου
- Ειδικευμένος νοσηλευτής κλινικής
- Φαρμακευτικός αντιπρόσωπος
- Ερευνητής νοσηλευτής
- Νοσηλευτής εκπαιδευτής
Η φροντίδα που παρέουν οι νοσηλευτές νεφρολογίας μπορεί να είναι εξαιρετικά πολύπλοκη, αφού οι ασθενείς τους μπορεί να έχουν πολυάριθμες συννοσηρές καταστάσεις, συμπεριλαμβανομένης της καρδιαγγειακής νόσου, του διαβήτη, της υπέρτασης, των λοιμώξεων, των οστικών νόσων ή και των ψυχιατρικών παθήσεων. Επιπλέον, πολλοί αντιμετωπίζουν ψυχοκοινωνικά προβλήματα. Ο ρόλος του νοσηλευτή είναι να βοηθήσει τους ασθενείς να διαχειρίζονται τη ζωή τους – να ακολουθούν το σχολείο τους ή την εργασία τους, να κοινωνικοποιούνται, να διατηρούν τις σχέσεις τους ή να απολαμβάνουν τα χόμπι – ενώ παράλληλα αντιμετωπίζουν αποτελεσματικά τα θέματα της υγείας τους. Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι δεν είναι όλοι οι ασθενείς με νεφρική νόσο σε αιμοκάθαρση ή/και μεταμόσχευση. Η πλειοψηφία έχουν θεραπεύσιμα προβλήματα. Ορισμένοι από αυτούς μπορεί να διαλέξουν συντηρητική θεραπεία ή παρηγορητική φροντίδα. Σε αυτές τις περιπτώσεις, ένας από τους κύριους ρόλους του νοσηλευτή νεφρολογίας είναι η εκπαίδευση των ασθενών σχετικά με τις ασθένειες, την πρόγνωση και τις υπάρχουσες θεραπείες.
Εκπαίδευση: Οι νοσηλευτές νεφρολογίας κάνουν πρακτική σε κλινικές αιμοκάθαρσης, σε νοσοκομεία, ιατρεία, σε μεταμοσχευτικά κέντρα και πολλές άλλες εκπαιδεύσεις. Εργάζονται σε πρωτοβάθμια, δευτεροβάθμια, τριτοβάθμια ιδρύματα περίθαλψης, καθώς και στα σπίτια των ασθενών, οι οποίοι διατρέχουν κίνδυνο για νεφρική νόσο και έχουν την ανάγκη για υγειονομική περίθαλψη. Σε περιβάλλοντα νοσηλείας, οι ασθενείς είναι συχνά σε κρίσιμη κατάσταση και η φροντίδα πρέπει να παρέχεται γρήγορα. Στα εξωτερικά ιατρεία, ο νοσηλευτής νεφρολογίας αποτελεί αναπόσπαστο μέλος της διεπιστημονικής ομάδας που νοιάζεται για τους ασθενείς που έχουν σύνθετες ανάγκες. Στην περίπτωση αυτή ο νοσηλευτής νεφρολογίας λειτουργεί ως βοηθός, εκπαιδευτής, σύμβουλος, συντονιστής φροντίδας και επιβλέπει τη μακροχρόνια φροντίδα των χρονίως πασχόντων. Ως εκ τούτου, ο νοσηλευτής νεφρολογίας μπορεί να έχει θετική επίπτωση στην ποιότητα ζωής των ασθενών. Άλλες ευκαιρίες για τους νοσηλευτές νεφρολογίας περιλαμβάνουν:
- Εκπαίδευση
- Διαχείριση
- Έρευνα
- Παιδιατρική νεφρολογία
Ειδικότητες: Για να παρέχουν την καλύτερη δυνατή φροντίδα σύμφωνα με τις ανάγκες του κάθε ασθενούς, σε εξειδικευμένους τομείς οι νοσηλευτές νεφρολογίας έχουν εξελιχθεί. Έτσι σήμερα οι εξειδικεύσεις των νοσηλευτών νεφρολογίας περιλαμβάνουν:
- Την αιμοκάθαρση
- Την περιτοναϊκή κάθαρση
- Την μεταμόσχευση
- Την συνεχή θεραπεία υποκατάστασης της νεφρικής λειτουργίας
- Την συντηρητική αντιμετώπιση
- Άλλες θεραπείες εξωσωματικής κυκλοφορίας
Προσόντα: Εκτός από τη βασική εκπαίδευση ο νοσηλευτής νεφρολογίας πρέπει να έχει μία ειδική βάση γνώσεων και κλινική εμπειρία για τη φροντίδα των νεφρικών νόσων, πέραν εκείνων που αποκτώνται σε ένα βασικό πρόγραμμα νοσηλευτικής. Όλοι οι νοσηλευτές νεφρολογίας πρέπει να έχουν μία κοινή βάση γνώσεων σχετικά με όλες τις πτυχές της φροντίδας ενηλίκων και παιδιών με νεφρικά νοσήματα. Αυτή η βάση γνώσεων περιλαμβάνει αλλά δεν περιορίζεται στα εξής:
- Ανατομία, φυσιολογία και παθοφυσιολογία των νεφρών
- Η διαδικασία της νοσηλευτικής φροντίδας, όπως εφαρμόζεται από νοσηλευτές νεφρολογίας
- Γνώση της διάγνωσης και της θεραπείας για ασθενείς που απαιτούν οποιαδήποτε μέθοδο θεραπείας υποκατάστασης της νεφρικής λειτουργίας
- Φαρμακολογία και φαρμακοθεραπεία
- Υποστήριξη θρέψης (διαιτολογία)
- Γνώσεις για την ανάπτυξη και την εξέλιξη
- Δυνατότητες διδασκαλίας
- Συμβουλευτική/δεξιότητες για λήψη συνέντευξης
- Δεξιότητες για τη διεπιστημονική ομάδα
- Γνώσεις έρευνας
- Η παρηγορητική φροντίδα και έννοιες που σχετίζονται με το θάνατο.
Ο νοσηλευτής νεφρολογίας λειτουργεί ως δάσκαλος και συνήγορος του ασθενή, βοηθώντας τον στην αναζήτηση πληροφοριών, εξασφαλίζοντας τη δυνατότητα συναίνεσης κατόπιν ενημέρωσης για τις αποφάσεις της θεραπείας και την προώθηση σε μέγιστο επίπεδο της ανεξαρτησίας του ασθενή που είναι επιθυμητή. Ο νοσηλευτής νεφρολογίας μπορεί επίσης να λειτουργεί ως διαχειριστής για να εξασφαλίζει η παροχή κατάλληλης φροντίδας.
Συνεχιζόμενη εκπαίδευση: Οι νοσηλευτές νεφρολογίας με εξειδικευμένη εκπαίδευση και εμπειρία στη φροντίδα ασθενών οι οποίοι βιώνουν ή βρίσκονται σε κίνδυνο για νεφρική νόσο, πρέπει να ενημερώνονται συνεχώς και να εκπαιδεύονται μέσα από μία ποικιλία προγραμμάτων, εκδόσεις και ειδικές δραστηριότητες. Υπάρχουν προγράμματα εκπαίδευσης που καταρτίζονται σε κάθε Χώρα από τις ενώσεις των νοσηλευτών νεφρολογίας, αλλά και Διεθνείς οργανώσεις που οργανώνουν σε τακτά διαστήματα συνέδρια και συμπόσια με θέματα νοσηλευτικής νεφρολογίας.