Ηλεκτρολύτες – Διάφορα
Μαυροματίδης Κώστας
Δ/ντής Νεφρολογικού Τμήματος Κομοτηνής, 10.05.2009
1. Οι συχνότερες αιτίες λανθασμένων αποτελεσμάτων K+ ορού οφείλονται: α) στο στροβίλισμα του αίματος κατά τη δίοδό του διαμέσου της βελόνας της σύριγγας, β) στο πιτσίλισμά του κατά την ώρα που εισέρχεται στο φιαλίδιο και χτυπά στα τοιχώματά του και γ) στη διάρκεια της αιμόστασης (αν είναι παρατεταμένη, τότε τα ερυθρά του φιαλιδίου σπάνε και βγάζουν το K+ εξωκυττάρια). Μία έξυπνη βελόνη δεν λύνει το πρόβλημα, διότι αν η αναρρόφηση γίνει με σωστό τρόπο (όχι βιαστικά) δεν θα υπάρχει πρόβλημα, αφού η βιασύνη είναι αυτή που καταστρέφει τα κύτταρα
2. Μία άλλη αιτία λανθασμένων αποτελεσμάτων είναι και η λήψη αίματος από σύστημα ενδοφλέβιας έγχυσης, όπου αποσυνδέεται κάποιος ορός και χωρίς να πεταχτεί το περιεχόμενο της γραμμής λαμβάνεται το δείγμα (αραιό)
3. Πολύ σημαντικό λάθος συμβαίνει και όταν δεν αναγράφετα το όνομα του ασθενούς στο φιαλίδιο σωστά ή όταν αναγράφεται άλλο όνομα
4. Η χορήγηση φαρμάκων από το νοσηλευτικό προσωπικό έχει ιδιαίτερη σημασία να γίνεται με τον τρόπο που πρέπει. Λ.χ. δεν μπορεί το φάρμακο όταν πρέπει να λαμβάνεται στο μέσο του γεύματος ή μετά το γεύμα, η νοσηλεύτρια-ής, να δίνει όλα τα φάρμακα μαζί στις 11:00 ή 12:00, χωρίς να εξηγεί τον τρόπο λήψης τους
5. Υπάρχουν ασθενείς που τα μασώμενα δισκία τα λαμβάνουν ως καταπινόμενα. Έτσι μεταξύ αυτών και τα δεσμευτικά του φωσφόρου, αρκετά από τα οποία λαμβάνονται ως μασώμενα, είναι λάθος να δίδονται στον ασθενή και να μην εξηγείται ο τρόπος λήψης τους, διότι αν ληφθούν ως καταπινόμενα δεν θα είναι αποτελεσματικά
6. Είναι σύνηθες να δίδεται οδηγία για χορήγηση κάποιου φαρμάκου και επειδή δεν υπάρχει στη διάθεση της νοσηλεύτριας αυτό να μην χορηγείται στον ασθενή. Αυτό όταν συμβαίνει η νοσηλεύτρια οφείλει χωρίς καθυστέρηση να το ανακοινώνει στην προϊσταμένη και εκείνη να επιλαμβάνεται του προβλήματος, διότι μπορεί ο ασθενής να περιμένει να γίνει καλά, μπορεί ο γιατρός να νομίζει ότι εκτελείται η οδηγία του και αυτή να είναι απλά καταγραμμένη στο βιβλίο οδηγιών. Στην περίπτωση αυτή δεν έχει σημασία ποιος φταίει, αλλά το αποτέλεσμα, ότι δηλαδή δεν δίδεται στον ασθενή φάρμακο
7. Η χορήγηση των φαρμάκων (μέσα ένα κεσεδάκι ή μπουκαλάκι), τα οποία αφήνονται από τη νοσηλεύτρια στο κομοδίνο του ασθενούς αποτελεί λάθος ενέργεια. Αυτά μπορεί να είναι πολύ σημαντικά για την έκβαση του ασθενούς και εκείνος να μην τα παίρνει, είτε επειδή δεν μπορεί, είτε επειδή δεν αντιλαμβάνεται τη σημασία τους. Αν αρνείται ο ασθενής την αγωγή θα πρέπει αυτό να αναφέρεται στο θεράποντα γιατρό, ειδάλλως τα φάρμακα θα πρέπει να δίδονται παρουσία της νοσηλεύτριας
8. Σε ασθενή που λάμβανε σε ορό γλυκόζης θεοφυλλίνη (προφανώς μαζί με ινσουλίνη επειδή ήταν διαβητικός), ιατρός έδωσε οδηγία-εντολή να κοπεί η θεοφυλλίνη (προφανώς και όλο το σύστημα ορός, γλυκόζης + ινσουλίνης, διότι το φάρμακο που δίδονταν ήταν η θεοφυλλίνη). Την επόμενη ημέρα ο ορός και πάλι ήταν στη θέση του, βεβαίως χωρίς θεοφυλλίνη, όμως είχε και πάλι την ινσουλίνη (άρα έμεινε ένας ορός γλυκόζης 5% με την ινσουλίνη του). Φυσικά αυτός δεν εξυπηρετούσε πουθενά ως ορός και χαμογελώντας άλλος γιατρός έκανε σχετικά σχόλια για να δείξει ότι κάποιοι δεν κατάλαβαν και συνέχιζαν να δίνουν κάτι που δεν έπρεπε λέγοντας με φυσικότητα «εγώ είπα κόψτε τη θεοφυλλίνη» και το θέμα λύθηκε. Την επομένη διαπιστώθηκε και πάλι ότι ο ορός με την ινσουλίνη παρέμενε και φυσικά η οδηγία εκτελέστηκε και πάλι λανθασμένα. Και υπάρχει το ερώτημα: ποιος έφταιγε και γιατί τόσο πολλά και καθ’ υποτροπή λάθη, σε μία απλή οδηγία; Νομίζω ότι το λάθος ήταν τόσο στο γιατρό που δεν είπε με σαφήνεια τι ήθελε (λ.χ. διακοπή ορού με περιεχόμενο), στη νοσηλεύτρια που άφησε κάτι να τρέχει χωρίς να έχει καταλάβει αν αυτό που έμεινε προσέφερε ή όχι και σ’ αυτούς που εκπαίδευσαν τη νοσηλεύτρια, οι οποίοι δεν της έδωσαν να καταλάβει τι σημαίνει ο ορός με την ινσουλίνη σ’ ένα τέτοιο ασθενή. Τελικά φαίνεται ότι πάσχει όλο το σύστημα!!
9. Το κάλιο (κυρίως σε ασθενείς με νεφρική ανεπάρκεια) και το ασβέστιο (κυρίως σε ασθενείς που παίρνουν δακτυλίτιδα ή είναι υπερδακτυλιδισμένοι) όταν δίδονται ενδοφλέβια μπορεί να είναι θανατηφόρα. Αυτό εξαρτάται από το ρυθμό χορήγησης και την πυκνότητα των ιόντων αυτών στον ορό. Άρα όταν κάποιος ασθενής λαμβάνει αυτά τα ιόντα, είναι καλό να διατηρείται ο ρυθμός χορήγησης που σύστησε ο γιατρός και αν διαπιστωθεί κάποια μη αναμενόμενη κλινική εκδήλωση του ασθενή ενώ λαμβάνει τα διαλύματα αυτά, καλό είναι να ενημερώνονται οι γιατροί
10. Η ενδοφλέβια (άμεση χωρίς ορό) χορήγηση του ασβεστίου μπορεί να γίνει όταν ο ρυθμός έγχυσης της αμπούλας 10% (των 10 ml) του γλυκονικού ασβεστίου είναι 7-10 λεπτά