ΙΣΤΟΡΙΑ ΕΝΑΣΧΟΛΗΣΗΣ ΕΛΛΗΝΩΝ ΝΕΦΡΟΛΟΓΩΝ ΜΕ ΤΗΝ ΠΟΛΥΚΥΣΤΙΚΗ ΝΟΣΟ ΤΩΝ ΝΕΦΡΩΝ
Μαυροματίδης Κώστας
Δ/ντής Νεφρολογικού Τμήματος Κομοτηνής
Ο κ. Βαφειάδης έκανε πρώτος την εμφάνισή του στο χώρο της πολυκυστικής νόσου με την μελέτη “Η πολυκυστική νόσος των νεφρών και ήπατος επιπλακείσα υπό υποξείας ιογενούς ηπατίτιδος”, που ανακοινώθηκε στην 6η Επιστημονική Συνάντηση της ΕΝΕ που έγινε στην Αθήνα τον Νοέμβριο του 1972. Στη συνέχεια το Μάρτιο του 1988 στη 36η Συνάντηση της ΕΝΕ ανακοίνωσε τη μελέτη “Η εξέλιξη της χρόνιας νεφρικής ανεπάρκειας στην πολυκυστική νεφροπάθεια των ενηλίκων”, η οποία δημοσιεύθηκε στην Ελληνική Νεφρολογία αργότερα (Ελληνική Νεφρολογία, 1989; 1: 68-74). Συνεργάτες του στη μελέτη αυτή ήταν οι κ.κ. ΙΤ. Παπαδάκης, η Α. Πατρικαρέα και ο Κ. Παπακώστας.
Ακολούθησε χρονικά και η μελέτη του αείμνηστου Χ. Μπακόπουλου και των συνεργατών του το 1975 κατά την 12η Επιστημονική Συνάντηση της ΕΝΕ στην Αθήνα με θέμα “Βρεφικός τύπος πολυκυστικής νόσου των νεφρών : Διάγνωση τη βοηθεία κατιούσης πυελογραφίας”. Ο Χρήστος Μπακόπουλος ήταν Υφηγητής παιδονεφρολόγος, εργάζονταν στο Νοσοκομείο παίδων “Αγία Σοφία” και απεβίωσε ξαφνικά σε ηλικία 53 ετών το Μάρτιο του 1985.
Ο κ. Α. Αγραφιώτης ασχολήθηκε με την πολυκυστική νόσο των νεφρών αρχικά με τη μελέτη “Η συνεχής φορητή περιτοναϊκή κάθαρση σε ασθενείς με πολυκυστική νόσο των νεφρών”, που ανακοινώθηκε το Μάρτιο του 1985 στην 29η Επιστημονική Συνάντηση της ΕΝΕ (στην ομάδα εκείνη ανήκαν ο αείμνηστος Α. Κατιρτζόγλου και οι κ. Δ. Σταματιάδης, Ν. Καλλιβρετάκης, Σ. Μιχαήλ και Θ. Μουντοκαλάκης). Ο ίδιος αργότερα επανήλθε στο πεδίο της νόσου αυτής με τη μελέτη “Προσυμπτωματική διάγνωση της πολυκυστικής νόσου των νεφρών” που ανακοινώθηκε το Μάϊο του 1990, στο 6ο Πανελλήνιο Συνέδριο Νεφρολογίας στα Ιωάννινα και δημοσιεύθηκε στα πρακτικά του συνεδρίου (συνεργάτες του αυτή τη φορά ήταν οι νεφρολόγοι Δ. Παπαδοπούλου, Μ. Παπαδημητρίου και ο αείμνηστος Γ. Βοσνίδης), όπως και σε άλλες μελέτες της ίδιας ομάδας που αναφέρονται στο πεδίο που γίνεται αναφορά στην κ. Παπαδοπούλου. Ο κ. Αγραφιώτης συνέχισε στο θέμα των πολυκυστικών νεφρών πρόσφατα με την εισήγησή του “Αντιμετώπιση της πολυκυστικής νόσου των νεφρών” στο 2ο Πανελλήνιο Συμπόσιο για τις Κληρονομικές Παθήσεις των νεφρών που έγινε στο Βόλο το Φεβρουάριο του 2000 και δημοσιεύθηκε στα πρακτικά του (σελ. 200-218).
Ο κ. Γ. Βαγιωνάς αναφέρθηκε για πρώτη φορά στην πολυκυστική νόσο των νεφρών στην 25η Επιστημονική Συνάντηση της ΕΝΕ που έγινε τον Απρίλιο του 1983 στην Αθήνα με θέμα “Η πολυκυστική νόσος των νεφρών στην κύηση”, με συνεργάτες νεφρολόγους τον αείμνηστο Π. Ευαγγέλου, την κ. Ε. Κοκολίνα και τον κ. Σ. Φαλτσή, που δημοσιεύθηκε στο Clin Nephrology (1985; 23: 53). Με τους ίδιους συνεργάτες το Νοέμβριο του 1983 παρουσίασε στην 26η Επιστημονική Συνάντηση της ΕΝΕ τη μελέτη “Η συμβολή των υπερήχων στην πρώϊμη διάγνωση της πολυκυστικής νόσου των νεφρών”, όπως επίσης και τη μελέτη “Η κλινική εξέλιξη της πολυκυστικής νόσου των νεφρών. Εμπειρία μιας εξαετίας”, ενώ τον ίδιο χρόνο δημοσίευσε τη μελέτη “Πολυκυστική νόσος των νεφρών και αιμοκάθαρση” (Materia Medica Greca 1983; 2: 143-146). Αργότερα ο κ. Βαγιωνάς στην 28η Επιστημονική Συνάντηση της ΕΝΕ, που έγινε στην Αθήνα το Νοέμβριο του 1984 επανήλθε στο θέμα της πολυκυστικής νόσου με τη μελέτη “Χρωμοσωματικός έλεγχος αρρώστων με πολυκυστική νόσο των νεφρών (Π.Κ.Ν.)” στην οποία συμμετείχαν από νεφρολόγους η κ. Ε. Κοκολίνα και ο κ. Σ. Φαλτσής. Το 1990 σε τιμητικό τόμο του Περιοδικού της Ελληνικής Νεφρολογίας συμμετείχε με την ανάπτυξη του θέματος “Πολυκυστική νόσος των νεφρών” (Ελληνική Νεφρολογία, 1990; 1-2: 57-63), όπου αναφέρθηκε στην παθογένεια, κλινική εικόνα, διάγνωση και κλινική εξέλιξη της νόσου.
Η κ. Δ. Παπαδοπούλου ασχολήθηκε επίσης με την πολυκυστική νόσο των νεφρών, η οποία αποτέλεσε και αντικείμενο της διδακτορικής της διατριβής. Εμφανίστηκε στο προσκήνιο της νόσου αυτής με τη μελέτη “Αξιολόγηση της υπερηχογραφικής μελέτης σε συγγενείς πασχόντων από πολυκυστική νόσο των νεφρών τύπου ενηλίκων”, που ανακοινώθηκε στην 40η Επιστημονική Συνάντηση της ΕΝΕ, το Νοέμβριο του 1990 στη Θεσσαλονίκη, όπου συνεργάτες της ήταν οι Κ. Καραμήτσος, Π. Κουκούδης, Δ. Μέμμος και Μ. Παπαδημητρίου και δημοσιεύθηκε στην Ελληνική Νεφρολογία (1992; 4: 41-47). Στη συνέχεια ανακοίνωσε στο 6ο Πανελλήνιο Συνέδριο Νεφρολογίας (22-25/5/1990) και δημοσίευσε στα πρακτικά του Συνεδρίου με τους νεφρολόγους Α. Αγραφιώτη, Π. Γκιργκιδούδη και Μ. Παπαδημητρίου τη μελέτη “Προσυμπτωματική διάγνωση της πολυκυστικής νόσου των νεφρών (ΠΝΝ)”. Στις 7-8 Ιουνίου 1990 στο Παρίσι, ανακοίνωσε στο 1ο International Workshop on Hereditary polycystic kidney disease (June 7-8) τη μελέτη “Study of the polymorphisc sites adjacent to the adult polycystic kidney disease (APKD-1) among Greek patients and their relatives”, με συνεργάτες νεφρολόγους τους κ. Π. Γκιργκινούδη, Μ Παπαδημητρίου, Α Αγραφιώτη, και τον αείμνηστο Γ. Βοσνίδη. Στο 8ο Πανελλήνιο Συνέδριο Ακτινολογίας (10-13/9/1990) ανακοίνωσε τη μελέτη “Πολυκυστική νόσος των νεφρών ¨πρώιμη διερεύνηση με υπερηχοτομογραφικό έλεγχο ατόμων υψηλού κινδύνου”. Το 1991 δημοσίευσε στο περιοδικό Ιατρική (1991; 59: 275-281) με τους νεφρολόγους Π. Γκιργκινουδη, Α Αγραφιώτη, Μ Παπαδημητρίου και τον αείμνηστο Γ. Βοσνίδη τη μελέτη “Προσυμπτωματική διάγνωση με τεχνικές ανασυνδυασμένου DNA της πολυκυστικής νόσου των νεφρών σε Ελληνικές οικογένειες”. Στην 40η Επιστημονική συνάντηση της ΕΝΕ (8-9/11/1990) ανακοίνωσε με τους νεφρολόγους Μ. Παπαδημητρίου, Κ Καραμήτσο, Π Κουκούδη και Δ Μέμμο, τη μελέτη “Κλινική αξιολόγηση της υπερηχογραφικής μελέτης σε συγγενείς πασχόντων απόπολυκυστική νόσο των νεφρών τύπου ενήλικα”, η οποία δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Ελληνική νεφρολογία (1992΄4¨41-47). Στο 2ο International Workshop on Hereditary polycystic kidney disease (Sept 20-21, 1991, Parma) ανακοίνωσε με τους νεφρολόγους Π. Γκιργκινούδη και Μ. Παπαδημητρίου τη μελέτη “Expanding APKD family studies in Greece” και στο Παρίσι την επόμενη χρονιά (28 Ιουνίου-1 Ιουλίου 1992) με τους νεφριολόγους ΑΜ Μπελεχρή, Δ. Μέμμο και Μ Παπαδημητρίου ανακοίνωσε τη μελέτη “Echographic and clinical evaluation of members of families with autosomal dominant polycystic kidney disease”, ενώ τον ίδιο χρόνο (1992) δημοσίευσε στα πρακτικά της Επιστημονικής Επετηρίδας του Τμήματος της Ιατρικής του ΑΠΘ (1992; 191: 199-211) τη μελέτη “Πολυκυστική νόσος των νεφρών τύπου ενήλικα. Υπάρχει δυνατότητα πρόληψης της χρόνιας νεφρικής ανεπάρκειας τελικού σταδίου;”, με τον καθ. νεφρολογίας κ. Μ. Παπαδημητρίου. Τον επόμενο χρόνο δημοσίευσε στο περιοδικό Ιατρική (1993; 63: 263-266) με τους νεφρολόγους Π. Γκιργκινούδη, και Μ. Παπαδημητρίου τη μελέτη “Επικρατούσα μορφή της πολυκυστικής νόσου των νεφρών, χωρίς σύνδεση με το χρωμόσωμα 16”. Αργότερα η μελέτη της με τίτλο “Πρώϊμη διάγνωση πολυκυστικής νόσου των νεφρών κληρονομούμενης με τον αυτοσωματικό επικρατούντα χαρακτήρα (ADPKD). Συγκριτική αξιολόγηση ευρημάτων κλινικοεργαστηριακού ελέγχου, υπερηχογραφικής μελέτης και ανάλυσης DNA” βραβεύθηκε στο 7ο Παγκρήτιο Ιατρικό Συνέδριο, που έγινε το Νοέμβριο του 1994. Η ίδια μελέτη με τίτλο “Early diagnosis of autosomal dominant polycystic kidney disease (ADPKD): evaluation of clinical findings in comparison with echographic study and DNA analysis” ανακοινώθηκε στο 3ο International Workshop on Hereditary polycystic kidney disease (10-11 Οκτωβρίου 1994, Ολανδία), όπως και στο 27ο Annual Meeting of the American Society of Nephrology (Oct 26-29 – 1994), με συνεργάτες τους νεφρολόγους Μ. Παπαδημητρίου, Δ. Τσακίρη και Γ. Βισβαρδη. Το 1995 ανακοίνωσε στο Seminar on Inherited Kidney Diseases with emphasis on polycystic kidney disease, Alport’s nephropathy and cystinuria (Jan 27-29 1995) τη μελέτη “Contribution to early diagnosis of autosomal dominant polycystic kidney disease (ADPKD) in young subjects at risk” στην οποία συμμετείχαν οι νεφρολόγοι Δ. Τσακίρης, Π. Γκιργκινούδης, και Μ. Παπαδημητρίου. Στο ίδιο σεμινάριο ανακοίνωσε τη μελέτη “The ordeal of detecting mutations in the PKD1 gene”, με συνεργάτες νεφρολόγους Π. Γκιργκινούδη και Α. Πιερίδη. Η κ. Δ. Παπαδοπούλου με συνεργάτες μη νεφρολόγους (Π. Γκιργκινούδης και Δ. Λουκόπουλος) δημοσίευσε το ανασκοπικό άρθρο “The use of ultrasonography and linkage studies for early diagnosis of autosomal dominant polycystic kidney disease (ADPKD)”. Ren Fail 1999; 21: 67-84, ενώ υπέβαλε προς δημοσίευση στο περιοδικό Balkan Journal of Medical Genetics τη μελέτη “Identification of novel and recurrent mutations in the unique region of the polycystic kidney disease 1 gene (PKD1) by single strand conformation analysis”, στην οποία συμμετείχαν ο νεφρολόγοι Π. Γκιργκινούδης και Α. Πιερίδης. Τέλος είναι αξιοσημείωτο το γεγονός ότι το θέμα της διδακτορικής διατριβής της κ. Παπαδοπούλου ήταν η “Πρώιμη διάγνωση της πολυκυστικής νόσου των νεφρών τύπου ενήλικα. Κλινική και γενετική μελέτη σε οικογένειες” που υποβλήθηκε στο τμήμα Ιατρικής της Σχολής Επιστημών Υγείας του ΑΠΘ το 1995. Από το ίδιο νεφρολογικό κέντρο ο κ. Μ. Παπαδημητρίου δημοσίευσε στην Ελληνική Νεφρολογία την εισήγησή του στο Workshop των αντιπροσώπων των Κρατών-Μελών της ΕΟΚ (Ολλανδία 1989) με τίτλο “The problem of autosomal dominant (adult) polycystic kidney disease in Greece” (1989; 2: 117-118).
Η πρώτη εμφάνιση του κ. Α. Πιερίδη στο χώρο της πολυκυστικής νόσου των νεφρών έγινε το 1986, όταν στην 32η Επιστημονική Συνάντηση της ΕΝΕ στη Θεσ/νίκη παρουσίασε τη μελέτη “Πολυκυστική νόσος των νεφρών σε ενήλικες (επιδημιολογική μελέτη στην Κύπρο)”. Αργότερα ο κ. Α. Πιερίδης με τον Βιολόγο κ. Κ. Κωνσταντίνου-Δέλτα και την ομάδα τους από την Κύπρο έχει να παρουσιάσει σημαντικό έργο όσον αφορά στην ΠΚΝΕ στον τομέα του γονιδιακού ελέγχου της. Έτσι από το 1995 εμφανίστηκαν με τη μελέτη “Genetic heterogenecity in adult dominant polycystic kidney disease in Cypriot families” που δημοσιεύθηκε στο Hum Genet (1995; 95; 416-423), τη μελέτη “Weak evidence for allelic association in the Cypriot PKD1 population” που δημοσιεύθηκε στο Contrib Nephrol (1995; 115: 93-96), την πολύ σημαντική μελέτη “PKD2, a gene for polycystic kidney disease that encodes an integral membrane protein”, που δημοσιεύθηκε στο Science (1996; 272: 1339-1342), τη μελέτη “Detection of a novel nonsence mutation and an intragenic polymorphism in the PKD1 gene of an autosomal dominant polycystic kidney disease Cypriot family”, που δημοσιεύθηκε στο Hum Genet (1996; 98: 437-442), τη μελέτη “Presymptomatic molecular diagnosis of autosomal dominant polycystic kidney disease using PKD1 and PKD2-linked markers in Cypriot families”, που δημοσιεύθηκε στο Clin Genet (1996; 50: 10-18), τη μελέτη “A translation frameshift mutation induced by a cytosine insertion in the polycystic kidney disease 2 gene (PKD2)”, που δημοσιεύθηκε στο Hum Mol Genet (1997; 6: 949-952), τη μελέτη “New amino acid polymorphism, Ala/Val4058 exon 95 of the polycystic disease 1 gene : evolution of alleles” που δημοσιεύθηκε στο Hum Genet 1977; 99: 644-647, τη μελέτη “Πολυκυστική νόσος των νεφρών (ΠΚΝ) : Γενετική ανάλυση και ανίχνευση μεταλλάξεων στο DNA ασθενών” που ανακοινώθηκε στο 9ο Πανελλήνιο Συνέδριο Νεφρολογίας που έγινε το 1996 στη Χαλκιδική (Τόμος περιλήψεων, σελ. 69), τη μελέτη “Identification of novel and recurrent mutation in the polycystic kidney disease 1 gene (PKD1) by single strand conformation analysis”, που δημοσιεύθηκε στο Balakan J Med Genet (1998; 1: 149-159), τη μελέτη “Loss of heterozygocity in polycystic kidney disease with a missense in the repeated region of PKD1” που δημοσιεύθηκε στο Hum Genet (1998; 103: 709-717) και τη μελέτη “Germinal and somatic mutation in the PKD2 gene of renal cysts in autosomal dominant polycystic kidney disease” που δημοσιεύθηκε στο Hum Mol Genet (1999; 8: 509-513). Η ίδια ομάδα δημοσίευσε τη μελέτη “Μοριακή γενετική της πολυκυστικής νόσου των νεφρών” στην Ελληνική Νεφρολογία (1997; 9: 133-151), τη μελέτη “Πολυκυστική νόσος των νεφρών : Μοριακή γενετική και μοριακή παθογένεια”, που δημοσιεύθηκε επίσης στην Ελληνική Νεφρολογία (1998; 10: 268-277) και την “Autosomal dominant polycystic kidney disease-type 2. Ultrasound, genetic and clinical correlation”, που δημοσιεύθηκε στο Nephrol Dial Transplant (2000; 15: 205-211). Ακόμη από την ίδια ομάδα έγινε η εισήγηση της κ. Κ. Δημητρίου “Συγκριτική μελέτη πολυκυστικής νόσου των νεφρών τύπου 1 και τύπου 2. Κλινικά, υπερηχογραφικά και γενετικά ευρήματα”, στο 2ο Πανελλήνιο Συμπόσιο Κληρονομικών Παθήσεων των Νεφρών στο Βόλο, που δημοσιεύθηκε στα πρακτικά του (2000; 165-176), όπως και την εισήγηση του κ. Κ. Κωνσταντίνου – Δέλτα στο ίδιο συμπόσιο με τίτλο “Πολυκυστική νόσος των νεφρών : Μοριακή γενετική και μοριακή παθογένεια”, που δημοσιεύθηκε επίσης στα πρακτικά του ίδιου Συμποσίου (2000; 136-156), ενώ τον ίδιο χρόνο στο Hum Mol Genet (2000; 9: 447-452) δημοσίευσαν τη μελέτη “Genetic evidence for a trans-hererozygotic model for cystogenesis in autosomal dominant polycystic kidney disease”. Ο κ. Πιερίδης επίσης με τους συνεργάτες Βιολόγους έχει υπό δημοσίευση στο περιοδικό Human Mut (16;176…) τη μελέτη “Genetic evidence for a Trans-Heterozygous model for cytogenesis in autosomal dominant polycystic kidney disease”, ενώ έχει δημοσιεύσει στις εκδόσεις ΖΗΤΑ, το ανασκοπικό άρθρο “Αυτοσωματική κυριαρχούσα πολυκυστική νόσος των νεφρών. Προσυμπτωματική μοριακή διάγνωση και ανάλυση του DNA” (Σελ. 233-248). Τέλος στο Hum Genet (2000; 107: 115-126) έχει δημοσιεύσει το ανασκοπικό άρθρο “Autosomal dominant polycystic kidney disease: Molecular genetics and molecular pathogenesis”.
Η πρώτη ενασχόληση του υπογράφοντος (Κ. Μαυροματίδης) με την πολυκυστική νόσο των νεφρών έγινε όταν επέλεξε τους ασθενείς αυτούς για τη διδακτορική του διατριβή. Έτσι από το 1985 έγινε μία συστηματική καταγραφή μεγάλου αριθμού ασθενών με τη νόσο αυτή και παράλληλα άρχισε η διδακτορική του διατριβή με τίτλο “Μελέτη της σωληναριακής μεταφοράς του ουρικού οξέος στην πολυκυστική νόσο των ενηλίκων με τη χρήση των δοκιμασιών πυραζιναμίδης και προβενεκίδης” που υποβλήθηκε στον τομέα Παθολογίας του Αριστοτέλειου Πανεπιστήμιου Θεσσαλονίκης και η οποία το 1991 παρουσιάστηκε και κρίθηκε με άριστα. Τμήματα της μελέτης αυτή με τίτλους “Μελέτη της σωληναριακής μεταφοράς του ουρικού οξέος σε ασθενείς με πολυκυστική νόσο των νεφρών και φυσιολογική νεφρική λειτουργία” και “Μελέτη της σωληναριακής μεταφοράς του ουρικού οξέος σε ασθενείς με πολυκυστική νόσο των νεφρών και χρόνια νεφρική ανεπάρκεια” δημοσιεύθηκαν στο περιοδικό Ελληνική Νεφρολογία (1992; 4: 48-55 η πρώτη και 1993; 5: 645-652 η δεύτερη) με συνεργάτες την κ. Ι. Μαγούλα, Κ. Παλέτα και Γ. Τσάπα. Το ενδιαφέρον για τη νόσο αυτή εντάθηκε στη συνέχεια και άρχισαν δημοσιεύσεις σε ποικίλα πεδία της. Έτσι ανακοινώθηκε στην 38η Επιστημονική Συνάντηση της ΕΝΕ το “Σύνδρομο Goldston : Περιγραφή μιας περίπτωσης και ανασκόπηση της βιβλιογραφίας” που δημοσιεύθηκε στην Ελληνική Νεφρολογία (1991; 4: 330-332), με συνεργάτες την κ. Φ. Χριστίδου, Σ. Σπαϊα και Γ. Βαγιωνά, όπως και το “Upper urinary tract infections (UUTI) in patients with autosomal dominant polycystic kidney disease (ADPKD)”, που ανακοινώθηκε στο Second Hellenic-British-Scandinavian meeting of antimicrobial chemotherapy, το Σεπτέμβριο του 1989 στη Χαλκιδική. Ακόμη δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Γαληνός (1992; 5: 494-500) η μελέτη με τίτλο “Ιδιαίτερες λοιμώξεις του ουροποιητικού σε ασθενείς με πολυκυστική νόσο των νεφρών των ενηλίκων” με συνεργάτες την Σ. Σπαϊα, Φ. Χριστίδου, Ν. Ζουμπαρίδη, Γ. Βαγιωνά και τον αείμνηστο Χ. Τσομπανάκη. Τότε γεννήθηκε και η ιδέα συγγραφής και μονογραφίας σχετικής με την πολυκυστική νόσο των νεφρών, η οποία ολοκληρώθηκε και κυκλοφόρησε με τίτλο “Η Πολυκυστική νόσος των νεφρών” το 1991 με 144 σελίδες και συνεργάτη τον κ. Κ. Σόμπολο. Το 1991 επίσης δημοσιεύθηκε η μελέτη “Αρτηριακή υπέρταση σε ενήλικες ασθενείς με πολυκυστική νόσο των νεφρών (ΠΚΝΕ) : Επιδημιολογική μελέτη 100 περιπτώσεων” (Ελληνική νεφρολογία 1991; 2: 95-99) με συνεργάτες τους Φ. Χριστίδου, Ν. Ζουμπαρίδη, Τ. Νάτσε και Κ. Σόμπολο και το 1992 δημοσιεύθηκε στο Nephron η μελέτη “Retinitis pigmentosa and aortic recurgitation in a patient with adult polycystic kidney disease” (1992; 60: 114-115), με συνεργάτες τους κ. Κ. Σόμπολο, Ν Ζουμπαρίδη και Τ. Νάτσε. Τον Μάρτιο του 1998 στα πλαίσια της 55ης Επιστημονικής Συνάντηση της ΕΝΕ εισηγήθηκε το θέμα “Εξωνεφρικές εκδηλώσεις της πολυκυστικής νόσου των νεφρών”, ενώ τον Σεπτέμβριο του ίδιου χρόνου ανακοινώθηκε η μελέτη “Νόσος caroli σε αιμοκαθαιρόμενη ασθενή με πολυκυστικη νόσο των νεφρών τύπου ενηλίκων (ΠΚΝΕ)”, στο 11ο Πανελλήνιο Ακτινολογικό Συνέδριο και δημοσιεύθηκε στην Ελληνική Νεφρολογία (1999; 11: 454-459) με συνεργάτες τον κ. Κ. Σόμπολο. Στο ίδιο Συνέδριο ανακοινώθηκε η μελέτη “Ανίχνευση ανευρυσμάτων των κρανιακών αγγείων με υψηλής διακριτικότητας (high resolution) αξονική-αγγειογραφίας στην πολυκυστική νόσο των νεφρών (ΠΚΝΕ)”, η οποία δημοσιεύθηκε στην Ελληνική Νεφρολογία (2000; 12: 67-71) με συνεργάτη επίσης και πάλι τον κ. Κ. Σόμπολο.
Με την μετακίνηση του υπογράφοντος στη Μονάδα Τεχνητού Νεφρού της Κομοτηνής άρχισε να ξεδιπλώνεται όλο το συγκεντρωμένο υλικό της ΠΚΝΕ, όποτε και εμφανίστηκαν αρκετές μελέτες σε σχέση με τη νόσο. Έτσι ανακοινώθηκε λοιπόν τον Νοέμβριο του 1998 στη Θεσσαλονίκη, στην 56η Επιστημονική Συνάντηση της ΕΝΕ η μελέτη “Επιβίωση των αιμοκαθαιρόμενων ασθενών με πολυκυστική νόσο των νεφρών τύπου ενηλίκων (ΠΚΝΕ). Συγκριτική πολυκεντρική μελέτη”, που δημοσιεύθηκε στην Ελληνική Νεφρολογία (1999; 11: 559-565) και συνεργάστηκαν οι νεφρολόγοι, Ν. Σωτηρακόπουλος, Σ. Σπαϊα, Σ. Παναγούτσος, Δ. Κανετίδης, Κ. ΧηΚωνσταντίνου, Β. Βαργεμέζης, Γ. Βαγιωνάς και Κ. Σόμπολος, η οποία επίσης έγινε δεκτή για δημοσίευση από το περιοδικό Dialysis & Transplantation με τίτλο “The survival rate of patients with polycystic kidney disease. Multicenter study”. Στο 2ο Πανελλήνιο Συμπόσιο για τις Κληρονομικές Παθήσεις των Νεφρών εισηγήθηκε το θέμα “Εκφραστικότητα και διεισδυτικότητα του γόνου της ΠΚΝΕ και η συμπεριφορά των Ελλήνων πιθανών φορέων του παθολογικού γόνου”, που δημοσιεύθηκε στα πρακτικά του συνεδρίου (2000; 157-164), ενώ στην 58η Επιστημονική Συνάντηση της ΕΝΕ που έγινε το Νοέμβριο του 1999 στη Θεσσαλονίκη παρουσιάστηκε η μελέτη “Παράγοντες που συμβάλλουν στην επιβάρυνση της νεφρικής λειτουργίας σε ασθενείς με πολυκυστική νόσο των νεφρών τύπου ενηλίκων” που δημοσιεύθηκε στην Ελληνική Ιατρική (έγινε δεκτή για δημοσίευση). Τέλος εστάλη στο Ren Fail και κρίθηκε ως δημοσιεύσιμη η μελέτη “Anticipation of end stage renal failure in patients with autosomal dominant polycystic kidney disease in successive generations” με συνεργάτες την κ. Σ. Σπαϊα, την Χ. Χριστοδουλίδου, τον κ. Ν. Σωτηρακόπουλο και τον κ. Τ. Τσίτσιο.
Τέλος είναι σε διαδικασία δημοσίευσης (έγινε δεκτή) στο περιοδικό Νοσοκομειακά Χρονικά η μελέτη “Πόσο συμβάλει στην έγκαιρη διάγνωση της πολυκυστικής νόσου των νεφρών η γνώση της παρουσίας του παθολογικού γόνου στην οικογένεια ή/και η παρουσία υπέρτασης”. Στην 60η Επιστημονική Συνάντηση της ΕΝΕ που έγινε στη Θεσσαλονίκη (22-23 Νοεμβρίου 2000), με συνεργάτες τους Ν. Σωτηρακόπουλος και Τ. Τσίτσιο ανακοινώθηκε η μελέτη “Εκφραστικότητα του γόνου της πολυκυστικής νόσου των νεφρών. Είναι διαφορετική μέσα στην ίδια οικογένεια; που εστάλη για κρίση και έγινε αποδεκτή για δημοσίευση από το περιοδικό “Ιπποκράτεια”.
O κ. Α. Μπίλλης παρουσιάστηκε το θέμα της πολυκυστικής νόσου των νεφρών το 1983 με τη μελέτη “Εκκολπώματα του παχέος εντέρου σε ασθενείς με Π.Κ.Ν. και χρόνια νεφρική ανεπάρκεια”, με συνεργάτες τον κ. Γ. Παπαδάκη, τον κ. Μ. Σιακωτό, την κ. Ν. Νικολοπούλου και τον αείμνηστο Γ. Βοσνίδη, που δημοσιεύθηκε στα Νοσοκομειακά Χρονικά (1983; 45: 2). Η ίδια ομάδα (Γ. Παπαδάκης, Γ. Βοσνίδης, Μ. Σιακωτός και Α. Μπίλλης) δημοσίευσε τον ίδιο χρόνο τη μελέτη “Ανευρύσματα της κοιλιακής αορτής σε ασθενείς με πολυκυστική νόσο των νεφρών και χρόνια νεφρική ανεπάρκεια” (Ιατρική 1983; 43: 211-215).
Ο κ. Π. Ζηρογιάννης έκανε την παρουσία του στην πολυκυστική νόσο των νεφρών στην εισήγησή του “Νεφροπάθεια και κύηση” που δημοσιεύθηκε στα πρακτικά του Σεμιναρίου με τίτλο “Ειδικά προβλήματα της αιμοκάθαρσης” με συνεργάτιδα την κ. Λ. Βήτα και δημοσιεύθηκε στα πρακτικά του (1991; 127-143). Επίσης περιστασιακά και σποραδικά έχουν παρουσιάσει μελέτες με θέμα την πολυκυστική νόσο των νεφρών και άλλοι Έλληνες νεφρολόγοι. Έτσι η κ. Γιόκα-Σταυροπούλου Α. αρκετά νωρίς (1980) στο 1ο Πανελλήνιο Συνέδριο Νεφρολογίας παρουσίασε τη μελέτη “Σύστημα HLA και πολυκυστική νόσος νεφρού” που δημοσιεύθηκε στα πρακτικά του συνεδρίου (1980; 276-279), ενώ ο κ. Ν. Παπαδογιανάκης δημοσίευσε το 1994 τη μελέτη “Ρήξεις κύστεων ασθενών με πολυκυστικούς νεφρούς. Διαγνωστική συμβολή της αξονικής τομογραφίας” (Ιατρική 1994; 65: 400-405) με συνεργάτες τον κ. Σ. Μουτάφη, Κ. Αμπατζή και Χ. Ζερβό. Επίσης ο κ. Γ. Μεταξάτος συμμετείχε σε ομάδα μεταμοσχευτών και χειρουργών που δημοσίευσαν τη μελέτη “Ταυτόχρονη μεταμόσχευση ήπατος και νεφρού για πολυκυστική νόσο των νεφρών” (Νοσοκομειακά Χρονικά 1993; 55: 27-32), ενώ σε αντίστοιχο τομέα παρουσίασαν οι κ. Γ. Βέργουλας τη μελέτη “Μεταμόσχευση νεφρού σε ασθενείς με πολυκυστικούς νεφρούς (ΠΝ)” και συνεργάτες την κ. Φ. Σολωνάκη, Γρ. Μυσερλή και Γ. Κυριακόπουλο. Ο κ. ΜΑ Δαρδαμάνης πρόσφατα δημοσίευσε τη μελέτη “Επίδραση του υγρού κύστεων πολυκυστικών νεφρών στο σχηματισμό κρυστάλλων οξαλικού ασβεστίου στα ούρα” (Ελληνική Νεφρολογία 1997; 9: 54-58), ο κ. Α Διαμαντόπουλος με συνεργάτες την κ. Ζ Τέγου, Ε. Κατσαρού, Α. Φελέσκουρα και Χ. Διαμαντοπούλου δημοσίευσαν τη μελέτη “Ένα καινούριο σύνδρομο πολυκυστικής και οφθαλμολογικής νόσου” στην Ελληνική Νεφρολογία (1998; 10: 350-352), ο κ. ΧΠ. Σταθάκης με τους συνεργάτες του (Ειρ. Κωνσταντινίδου, ΙΝ Μπολέτη, Θ. Χήρα, Ε. Χελιώτη, Μ. Παππά και Κ. Ρεβένα) ανακοίνωσε στην 58η Επιστημονική Συνάντηση της ΕΝΕ, το Νοέμβριο του 1999 στη Θεσσαλονίκη τη μελέτη “Οι αναστολείς του μετατρεπτικού ενζύμου δεν μειώνουν τον κίνδυνο εξέλιξης της νεφρικής βλάβης στην πολυκυστική νόσο των νεφρών¨. Τέλος ο κ. Α. Δημητριάδης συμμετείχε στο 2ο Πανελλήνιο Συμπόσιο για τις Κληρονομικές Παθήσεις των Νεφρών που έγινε στο Βόλο, με την εισήγηση “Οι γενετικοί παράγοντες που επηρεάζουν την εξέλιξη της πολυκυστικής νόσου”, που δημοσιεύθηκε στα πρακτικά του (2000; 177-199).