Κορεσμός τρανσφερρίνης

Κορεσμός τρανσφερρίνης

Μαυροματίδης Κώστας

Δ/ντής Νεφρολογικού Τμήματος Κομοτηνής, 13.08.2015

 

Η ολική δεσμευτική ικανότητα (TIBC), προσδιορίζει το μέγιστο ποσοστό σιδήρου που μπορούν να δεσμεύσουν οι πρωτεΐνες του ορού και συνεπώς αποτελεί έμμεσο τρόπο προσδιορισμού των επιπέδων της τρανσφερρίνης.

Η τρανσφερρίνη ή σιδηροφυλλίνη αποτελεί την κυρίαρχη πρωτεΐνη του πλάσματος που μεταφέρει τον σίδηρο. Ένα μόριο τρανσφερρίνης δεσμεύει δύο ιόντα σιδήρου. Η τρανσφερρίνη συντίθεται στο ήπαρ, συνδέεται με δύο ιόντα Fe³⁺ και κυκλοφορεί στο αίμα. Τα κύτταρα που χρειάζονται σίδηρο για τη λειτουργία τους, προσλαμβάνουν το σύμπλεγμα σιδήρου – τρανσφερρίνης μέσω ειδικών υποδοχέων τρανσφερρίνης. Το σύμπλεγμα λοιπό αυτό εισέρχεται μέσα στα κύτταρα με τη μορφή ενδοσώματος. Μετά την επίδραση μιας ειδικής ATPάσης επέρχεται μείωση του pH στο εσωτερικό του ενδοσώματος κάτω από 6, επιτρέποντας στο σίδηρο να ελευθερωθεί από το σύπλεγμα.

Στη συνέχεια ο σίδηρος μιας πρωτεϊνης μεταφορέα δισθενών μετάλλων, μεταφέρεται στο κυτταρόπλασμα. Το εναπομείναν σύμπλεγμα αποτρανσφερρίνης-υποδοχέα τρανσφερρίνης ανακυκλώνεται πίσω στην επιφάνεια του κυττάρου με μηχανισμό εξωκύττωσης, όπου η αποτρανσφερρίνη ελευθερώνεται στην κυκλοφορία. Στην πραγματικότητα όμως δεν συγκρατείται όλος ο σίδηρος μέσα στο κύτταρο και ένα μικρό ποσοστό σιδήρου επανέρχεται στην κυκλοφορία με τη μορφή δισιδηρικής ή μονοσιδηρικής τρανσφερρίνης.

Τα επίπεδα της τρανσφερρίνης στο πλάσμα ρυθμίζονται κυρίως από την διαθεσιμότητα του σιδήρου. Σε καταστάσεις που συνοδεύονται από έλλειψη σιδήρου, τα επίπεδά της στο πλάσμα αυξάνονται, ενώ έπειτα από θεραπεία με σίδηρο επνέρχονται στο φυσιολογικο. Η τρανσφερρίνη καταβολίζεται στα παρεγχυματικά κύτταρα του ήπατος.

Η TIBC σχετίζεται με την τρανσφερρίνη του ορού, αλλά και η συσχέτιση διαφοροποιείται από νόσους που επηρεάζουν τη δεσμευτική ικανότητα της τρανσφερρίνης ή και άλλων σιδηροδεσμευτικών πρωτεϊνών. Οι συνδυασμοί ολικής σιδηροδεσμευτικής ικανότητας, σιδήρου και τρανσφερρίνης είναι χρήσιμοι στη διαφορική διάγνωση της αναιμίας και της αιμοχρωμάτωσης. Ο συνδυασμός χαμηλού σιδήρου, υψηλής σιδηροδεσμευτικής ικανότητας και υψηλών επιπέδων τρανσφερρίνης υποδηλώνει σιδηροπενία.

Η τρανσφερρίνη

Φυσιολογικές τιμές:

250 – 400 μg/dl

Αύξηση της σιδηροδεσμευτικής ικανότητας έχουμε:

Με αυξημένα επίπεδα σιδήρου:

• Νοσήματα του ήπατος
• Αιμολυτική αναιμία
• Υπερβολική λήψη σιδήρου (παρατεταμένη παρεντερική χορήγηση, επανειλημμένες μεταγγίσεις, αιμοχρωμάτωση)
• Λήψη αντισυλληπτικών

Με χαμηλό σίδηρο ορού:

• Εγκυμοσύνη (τελευταίοι μήνες)
• Οξεία και χρόνια απώλεια αίματος
• Παιδική ηλικία
• Σιδηροπενική αναιμία

Ελάττωση της σιδηροδεσμευτικής ικανότητας σε:

• Με την ηλικία (πάνω από τα 50)
• Υπερσιδήρωση (πολυμεταγγίσεις)
• Κακοήθης αναιμία
• Λήψη αντισυλληπτικών
• Υποπρωτεϊναιμία (νεφρωσικό σύνδρομο, ασιτία, καρκίνος, χρόνιες φλεγμονώδεις νόσοι, εγκαύματα)
• Ουραιμία
• Αιμοχρωμάτωση
• Μεσογειακή αναιμία
• Ρευματοειδής αρθρίτιδα (η TIBC ανέρχεται μετά επιτυχημένη θεραπεία με στεροειδή)
• Συγγενής ατρανσφερριναιμία
• Κίρρωση ήπατος
• Υπερθυρεοειδισμός

Εκατοστιαίος κορεσμός σιδήρου

Ο εκατοστιαίος κορεσμός σιδήρου ή κορεσμός τρανσφερρίνης χαρακτηρίζει το ποσοστό της τρανσφερρίνης που έχει καταληφθεί από άτομα σιδήρου. Είναι ένας ακόμη χρήσιμος τρόπος συσχετισμού τρανσφερρίνης-σιδήρου ορού και υπολογίζεται από τη σχέση:

% κορεσμός τρανσφερρίνης = σίδηρος ορού/TIBC x 100

Φυσιολογικές τιμές: 20-55%

Ο εκατοστιαίος κορεσμός σιδήρου αυξάνει σε:

• Ταχεία απώλεια αίματος
• Υπερσιδήρωση (ιδιοπαθής αιμοχρωμάτωση και αιμοσιδήρωση)
• Αρχή εγκυμοσύνης
• Υποπρωτεϊναιμία (χρόνια νοσήματα του ήπατος, νεφρωσικό σύνδρομο)
• Νόσοι του μυελού των οστών
• Αιμόλυση
• Ατελής ερυθροποίηση ή διαταραχές της σύνθεσης Hb (θαλασσαιμία, αναιμία λόγω ανεπάρκειας πυριδοξίνης, δηλητηρίαση με μόλυβδο)

Ο εκατοστιαίος κορεσμός σιδήρου ελαττώνεται σε:

• Ένδεια σιδήρου (σιδηροπενική αναιμία)
• Προεμμηνορρυσία
• Οξέα νοσήματα και λοιμώξεις
• Τελευταίοι μήνες της κύησης

Συσχετισμοί μεταξύ επιπέδων του σιδήρου στον ορό, TIBC και % κορεσμού της τρανσφερρίνης με σίδηρο σε διάφορες, παθολογικές ή μη, καταστάσεις

Κατάσταση	Σίδηρος ορού	TIBC	% κορεσμός
Ένδεια σίδηρου
Υπερφόρτωση σιδήρου
Θαλασσαιμίες
Αιμολυτική αναιμία	±	±	±
Έμμηνος ρύση		κ.φ.
Χρόνιες λοιμώξεις
Αιμοχρωμάτωση		κ.φ. ή 
Έμφραγμα μυοκαρδίου		Φ
Τελευταίοι μήνες κύησης
Αντισυλληπτικά χάπια	κ.φ. ή	+	Φ
Νεφρωσικό σύνδρομο
Ιογενής ηπατίτιδα			κ.φ. ή
Υποπρωτεϊναιμία			±

= αύξηση, = μείωση, κ.φ. = φυσιολογικά, ± = μεταβαλλόμενα

Από: Κ. Λεμπεσόπουλος – Η διακίνηση του σιδήρου στον ανθρώπινο οργανισμό – Νοσοκομειακά Χρονικά, Τόμος 68, Τεύχη 1-4, Ιαν-Δεκ 2006