Ουρολοιμώξεις – Λοιμώξεις ουροποιητικού σε παιδιά
Μαυροματίδης Κώστας
Δ/ντής Νεφρολογικού Τμήματος Κομοτηνής, 13.12.2003
1. Ασυμπτωματική βακτηριουρία είναι η κατάσταση όπου υπάρχει βακτηριουρία χωρίς κλινικά συμπτώματα
2. Υποτροπή ουρολοίμωξης υπάρχει όταν απομονώνεται το ίδιο είδος μικροοργανισμού (γεγονός που υποδηλώνει την μη εκρίζωσή του από το ουροποιητικό). Στην πράξη βέβαια επειδή στη ρουτίνα της καθημερινότητας, δεν γίνεται αναγνώριση και ταυτοποίηση του μικροοργανισμού, μία ουρολοίμωξη θεωρείται ότι είναι υποτροπιάζουσα όταν η υποτροπή επέρχεται μέσα σε μικρό διάστημα (λ.χ. μέσα σε 2 εβδομάδες)
3. Οι ουρολοιμώξεις είναι τα συχνότερα αίτια βακτηριδιακών λοιμώξεων σε παιδιά και είναι υπεύθυνες για περίπου το 5% της νοσηρότητας των παιδιών κάτω των 2 ετών
Verrier-Jones et al 2001
Hoberman et al 1993
4. Σε κορίτσια για να ληφθεί δείγμα ούρων πρέπει να σκουπιστεί το περίνεο με υγρή γάζα (χωρίς αντισηπτικό, διότι αναστέλλει την καλλιέργεια των μικροβίων). Καθαρισμός με βαμβάκι πρέπει να αποφεύγεται, γιατί οι ίνες του συγχέονται με τους κυλίνδρους
Sanderson 1998
5. Τα δείγματα ούρων προς εξέταση πρέπει να μεταφέρονται μέσα σε 30 min στο εργαστήριο. Το ποτήρι μέσα στο οποίο τοποθετήθηκαν τα ούρα πρέπει να είναι γεμάτο, επειδή το βορικό οξύ που περιέχει ως συντηρητικό είναι βακτηριοκτόνο σε υψηλές συγκεντρώσεις
6. Η αποθήκευση του δείγματος μπορεί να γίνει σε ψυγείο στους 4 oC μέχρι να γίνει η εξέταση. Ούρα που αποθηκεύθηκαν στους 4 oC για 48 ώρες είναι κατάλληλα για καλλιέργεια, όχι όμως και απλή μικροσκοπική εξέταση, επειδή τα περισσότερα κυτταρικά στοιχεία τους αποσυντίθενται
7. Επιμόλυνση του δείγματος των ούρων υπάρχει όταν:
- Διαπιστώνονται βακτηρίδια και όχι πυοσφαίρια
- Όταν απομονώνονται πολλοί μικροοργανισμοί
- Όταν υπάρχει αίμα στα ούρα και το παιδί έχει περίοδο
8. Στον έλεγχο των ουρολοιμώξεων μία μεγάλη μετα-ανάλυση έδειξε ότι τα ευρήματα από το μικροσκόπιο (προσδιορισμός των μικροβίων και των πυοσφαιρίων) είναι καλύτερη εξέταση από κάθε άλλο είδος test. Όμως τα dipstick test δε φάνηκε στη μελέτη αυτή αν μπορούν καθοριστικά να εκτιμήσουν την κατάσταση, επειδή δεν υπήρχαν αρκετά στοιχεία
Huicho et al 2002
9. Το dipstick μπορεί να χρησιμοποιηθεί όταν υπάρχουν πυοσφαίρια ή νιτρώδη και το stick δείξει την παρουσία νιτρωδών θετικών ή πυοσφαιρίων αντίστοιχα επιβεβαιώνεται η διάγνωση της ουρολοίμωξης. Αν τα νιτρώδη είναι αρνητικά και δεν υπάρχουν πυοσφαίρια αποκλείεται η ουρολοίμωξη σε παιδιά κατά τα άλλα υγιή. Χρειάζεται καλλιέργεια ούρων οποιοδήποτε κι αν είναι το αποτέλεσμα του dipstick
10. Τα περισσότερα παθογόνα μικρόβια παράγουν από νιτρικά άλατα, νιτρίδια (ενώσεις αζώτου με μέταλλα). Όμως τα παιδιά με ουρολοιμώξεις συχνά δεν έχουν νιτρώδη και τα βακτηριδιακά ένζυμα ίσως δεν έχουν επαρκή χρόνο για να παράγουν νιτρίδια. Δείγμα θετικό για νιτρίδια επιβεβαιώνει την παρουσία ουρολοίμωξης (100% ειδική εξέταση). Ένα αρνητικό ωστόσο αποτέλεσμα δεν είναι πολύ χρήσιμο αφού είναι θετικό μόνο στο 80% των περιπτώσεων παρουσίας ουρολοίμωξης)
11. Διαπίστωση στα ούρα βακτηριδίων με το μικροσκόπιο είναι το καλύτερο και απλούστερο test για τη διάγνωση της ουρολοίμωξης στα παιδιά
Huicho et al 2002
12. Οι ουρολοιμώξεις συμβαίνουν τουλάχιστον για μία φορά στο 20% των αγοριών και στο 30% των κοριτσιών και πάνω από μία φορά στο 4% των αγοριών και στο 8% των κοριτσιών
Jodal 1987
13. Η χημειοπροφύλαξη με μικρές δόσεις αντιβιοτικών έχει δύο τουλάχιστον ενδείξεις, την υποτροπιάζουσα ουρολοίμωξη και την κυστεο-ουρητηρική παλινδρόμηση
14. Η κυστεο-ουρητηρική παλινδρόμηση διαπιστώθηκε στο 1% των φυσιολογικών βρεφών
Jacobson et al 1999
15. Στη Σουηδία μελέτες διαπίστωσαν ότι παιδιά που έχουν λοιμώξεις του ουροποιητικού και ουλές στους νεφρούς, έχουν μικρό κίνδυνο να εμφανίσουν μείωση της νεφρικής τους λειτουργίας και υπέρταση. Αυτό αποδίδεται στο ότι αυτά τα παιδιά λαμβάνουν επαρκή μέτρα για έλεγχο της ουρολοίμωξης και την πρόληψη από αυτή και τις υποτροπές της
Wennesrtrom et al 2000
16. Παιδιά με οικογενειακό ιστορικό κυστεο-ουρητηρικής παλινδρόμησης έχουν 20-50 φορές μεγαλύτερη πιθανότητα να έχουν και αυτά τη νόσο, σε σχέση με τον υπόλοιπο πληθυσμό
Zerin et al 1993
17. Φάρμακα που χρησιμοποιούνται συχνά για ουρολοιμώξεις αποβάλλονται στα ούρα σε υψηλότερες συγκεντρώσεις από τις πυκνότητες που χρησιμοποιούνται στις καλλιέργειες αντιβιόγραμμα. Αυτό είναι ένας λόγος που εξηγεί γιατί το μικρόβιο για το εργαστήριο είναι ανθεκτικό στο αντιβιοτικά και στον οργανισμό αυτό εξουδετερώνεται από το αντιβιοτικό
Tran et al 2001
Baerheim 2001
18. Η τριμεθοπρίμη είναι ακόμη αποτελεσματική και η προτιμώμενη θεραπεία της ανεπίπλεκτης ουρολοίμωξης και οι περισσότερες ουρολοιμώξεις απαντούν σ’ αυτή
Baerheim 2001
Manges et al 2001
19. Η αμοξυκιλλίνη είναι ακατάλληλη ως εμπειρική θεραπεία της ουρολοίμωξης επειδή το 50% των παθογόνων μικροοργανισμών του ουροποιητικού είναι ανθεκτικά σ΄ αυτή. Ωστόσο μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε μικροοργανισμούς που είναι ευαίσθητοι σ΄ αυτή
20. Οι κινολόνες πρέπει να αποφεύγονται στα παιδιά επειδή σ’ αυτά προκαλεί αρθροπάθεια σε μελέτες με ζώα
21. Η αυξημένη πρόσληψη υγρών είναι πολύ συχνή οδηγία για την κυστίτιδα, όμως πολλοί έχουν αντίθετη άποψη για την οδηγία αυτή. Θεωρητικά, πρέπει να βοηθά στην έκπλυση της κύστεως, όμως πρέπει να εξαντλεί τους ασθενείς με δυσουρία, κάτι που πρέπει να είναι φρικτό
22. Η πρόσληψη βατόμουρων σε μία συστηματική ανασκόπηση δεν απέδειξε ότι είναι ωφέλιμη σε ασθενείς με ουρολοίμωξη που τα έλαβαν
Βιβλιογραφία
Baerheim A. Empirical treatment of uncomplicated cystitis. British Medical Journal 2001; 323: 1197-1198.
Hoberman A, Han-Pu C, Keller DM, Hickey R, Davis HW, Ellis D. Prevalence of urinary tract infection in febrile infants. J Pediatr 1993; 123:17-23
Huicho L, Campos-Sanchez M, Alamo C. Meta-analysis of urine screening tests for determining the risk of urinary tract infection in children: CME review article. Pediatric Infect Disease J 2002; 21: 1-11
Jakobsson B, Esbjorner E, Hansson S. Minimum incidence and diagnostic rate of first urinary tract infection. Pediatrics 1999; 104: 222-226
Jodal U. The natural history of bacteriuria in childhood. Infectious Disease Clinics of North America 1987; 1: 713-729
Manges AR, Johnson JR, Foxman B, et al. Widespread distribution of urinary tract infections caused by a multidrug-resistant Escherichia coli clonal group. NEJM 2001; 345: 1007-1013.
Sanderson PJ. Laboratory methods. In: Brumfitt W, Hamilton-Miller J and Bailey RR, (Eds.) Urinary tract infections. London: Chapman & Hall 1998; 1-15.
Verrier-Jones K, Hockley B, Scrivener R, Pollock JI. Diagnosis and management of urinary tract infections in children under two years: assessment of practice against published guidelines. Royal College of Paediatrics and Child Health (2001)
Wennerstrom M, Hansson S, Hedner T, et al. Ambulatory blood pressure 16-26 years after the first urinary tract infection in childhood. J Hypertens 2000; 18: 485-491
Zerin JM, Ritchey ML, Chang AC. Incidental vesicoureteral reflux in neonates with antenatally detected hydronephrosis and other renal abnormalities. Radiology 1993; 187(1), 157-160.