Πρώτες βοήθειες σε επείγουσες καταστάσεις
Μαυροματίδης Κώστας
Δ/ντής Νεφρολογικού Τμήματος Κομοτηνής, 11.08.2014
Υπάρχουν επείγουσες καταστάσεις, τις οποίες όλοι πρέπει να μάθουν να αναγνωρίζουν και να δίνουν τις πρώτες βοήθειες, διότι ορισμένες απλές κινήσεις μπορεί να αποδειχτούν σωτήριες για τον ασθενή, μέχρι να του δοθεί η ενδεδειγμένη αγωγή.
Οι συνηθέστερες περιπτώσεις, κατά τις οποίες η άμεση παροχή πρώτων βοηθειών με απλά μέτρα, αποβαίνει συχνά σωτήρια, είναι οι περιπτώσεις της αιφνίδιας καρδιοαναπνευστικής ανακοπής και της οξείας αιμορραγίας.
Στην αιφνίδια καρδιοαναπνευστική ανακοπή το άτομο χάνει ξαφνικά τις αισθήσεις του, όπως και στην απλή λιποθυμία, αλλά στην περίπτωση αυτή δεν αναπνέει και δεν έχει ψηλαφητό σφυγμό, διότι διακόπτεται η αναπνοή και η κυκλοφορία του αίματος.
Εάν χαθεί χρόνος κατά την αποκατάσταση της αναπνοής και της κυκλοφορίας ο οργανισμός υφίσταται μη αντιστρεπτές βλάβες (κυρίως του εγκεφάλου) και η κυκλοφορία πλέον δεν μπορεί να επανέλθει.
Η καρδιοαναπνευστική αναζωογόνηση είναι θέμα ειδικής εκπαίδευσης και ο κάθε πολίτης πρέπει να παρακολουθήσει αντίστοιχα οργανωμένα σεμινάρια που περιλαμβάνουν κατάλληλη πρακτική εκπαίδευση σε τεχνικές μαλάξεων και τεχνητής αναπνοής. Ωστόσο, ακόμη και δύο μόνο δυνατές πλήξεις (χτυπήματα) στο στήθος από κάποιον μη ειδικό, μπορεί να δώσουν στον οργανισμό την ενέργεια που χρειάζεται για να αποκαταστήσει την κυκλοφορία του, τη στιγμή που δεν έχει πάθει ακόμη ανεπανόρθωτες βλάβες από τη διακοπή της αναπνοής και της κυκλοφορίας.
Απαραίτητη προϋπόθεση για να εκτελεστούν με ασφάλεια οι μαλάξεις, διότι σε αντίθετη περίπτωση μπορεί να αποδειχτούν επικίνδυνες, είναι να είστε σίγουροι ότι το άτομο που αιφνιδίως έχασε τις αισθήσεις του πάσχει από καρδιοαναπνευστική ανακοπή και δεν πρόκειται για απλή λιποθυμία. Αυτό μπορεί κανείς να το διαπιστώσει εύκολα ως εξής:
Ελέγχετε εάν το άτομο αναπνέει πλησιάζοντας το αυτί σας στο στόμα και τη μύτη του, για να αισθανθείτε την ανάσα του και παρατηρώντας εάν κινείται ο θώρακας και η κοιλιά του. Μπορείτε να βάλετε ένα καθρέφτη στο στόμα ή τη μύτη του και να δείτε αν θολώνει (υποδηλώνει ότι το άτομο αναπνέει)
Αναζητάτε το σφυγμό οπουδήποτε μπορείτε (στην κοιλότητα μεταξύ του λάρυγγα και των γειτονικών μυών, όπου είναι η καρωτίδα, στη ρίζα των μηρών όπου είναι οι μηριαίες, αλλά κι εκεί που συνήθως βλέπουμε την αρτηριακή πίεση, όπου είναι η κερκιδική και η ωλένια αρτηρία).
Εάν το άτομο δεν αναπνέει και δεν έχει ψηλαφητό σφυγμό κάνετε δύο δυνατές πλήξεις στο κάτω μισό του στέρνου με τον πάσχοντα ανάσκελα, ενώ λύνετε τη ζώνη και τα κουμπιά του.
Το στέρνο είναι το πλατύ κεντρικό κόκαλο, στο μέσο του θώρακα και συνδέεται πλαγίως με τις πλευρές του θώρακα που περικλείουν τους πνεύμονες.
Σε αντίθετη περίπτωση ή στην περίπτωση που δεν είστε σίγουροι ότι το άτομο δεν αναπνέει και δεν έχει σφυγμό, λύστε απλώς τη ζώνη και τα κουμπιά και τοποθετείστε τα πόδια 20-30 εκατοστά υψηλότερα, ενώ είναι ανάσκελα. Είναι πολύ σημαντικό στην καρδιοαναπνευστική ανακοπή να μεριμνήσετε για την ταχύτατη μεταφορά του ατόμου στο νοσοκομείο. Ο πάσχων πρέπει να διασωληνωθεί για να μη πεθάνει.
Η περίπτωση αιμορραγίας, σε ελαφρά ή σοβαρότερα ατυχήματα, επιβάλλει την άμεση παροχή πρώτων βοηθειών από το περιβάλλον, έως τη λήψη της ενδεδειγμένης ιατρικής βοήθειας. Στις περιπτώσεις τραυμάτων στον αυχένα, στη ράχη ή στο κεφάλι δεν πρέπει να μετακινείται καθόλου ο τραυματίας, μέχρι να έρθει ιατρική βοήθεια.
Οι αιμορραγίες ελέγχονται με κρύο νερό και άμεση πίεση με καθαρό επίδεσμο, μέχρι να σταματήσουν. Χαλαρώνετε περιοδικά την πίεση, κοιτάζοντας εάν ελέγχθηκε η αιμορραγία και επί διακοπής της δέσετε απαλά με καθαρή επίδεση.
Το ίδιο μπορείτε να κάνετε και σε ρινορραγίες πιέζοντας σταθερά τα πτερύγια της μύτης μεταξύ τους (αφού πρώτα το άτομο φυσήξει το κάθε ρουθούνι δυνατά για να βγουν οι θρόμβοι που ενδεχόμενα υπάρχουν μέσα).
Εάν η αιμορραγία είναι ακατάσχετη και απειλητική για τη ζωή του ατόμου εφαρμόζετε σφιχτή επίδεση με ύφασμα πλάτους τουλάχιστον πέντε εκατοστών, όπως λωρίδα από σεντόνι ή μαντήλι, κεντρικά, ακριβώς πάνω από το σημείο της ακατάσχετης αιμορραγίας.
Τέτοιο ύφασμα είναι καλό να βρίσκεται πάντοτε στο αυτοκίνητο. Στις περιπτώσεις που έχει κοπεί μεγάλο αγγείο στο πόδι ή στο χέρι, εξαιτίας σοβαρού ατυχήματος λ.χ. τροχαίου, το αίμα αναβλύζει άφθονο και υπό πίεση. Το είδος αυτό της επίδεσης εφαρμόζεται μόνο σε μέλος, λ.χ. στο χέρι ή στο πόδι και ποτέ στο θώρακα, κεφάλι ή κοιλιά. Επειδή διακόπτεται η κυκλοφορία του αίματος στο μέλος, μπορεί να προκληθούν βλάβες από τη διακοπή της κυκλοφορίας που να οδηγήσουν ακόμη και σε απώλεια του άκρου. Η διάρκεια της περίδεσης δεν πρέπει να υπερβαίνει τα δέκα λεπτά, τοποθετείται μόνο ως έσχατη λύση και πρέπει να λαμβάνεται μέριμνα για γρήγορη μεταφορά του τραυματία στο νοσοκομείο.