Το ξέρατε ότι (αιμοκάθαρση)
Μαυροματίδης Κώστας
Δ/ντής Νεφρολογικού Τμήματος Κομοτηνής, 22.05.2016
1. Ο πυρετός και το ρίγος κατά τη διάρκεια της συνεδρίας αιμοκάθαρσης μπορεί να οφείλονται: α) σε αντίδραση σε υλικό, β) σε αντίδραση στον τρόπο αποστείρωσης υλικού, γ) σε μολυσμένο υλικό αιμοκάθαρσης και δ) σε μολυσμένο καθετήρα, μόσχευμα ή shunt
2. Η ναυτία και ο έμετος κατά τη συνεδρία αιμοκάθαρσης οφείλονται: α) σε σύνδρομο ρήξης της ωσμωτικής ισορροπίας (εμφανίζεται στην πρώτη συνεδρία κάθαρσης, λόγω γρήγορης αφαίρεσης της ουρίας), β) σε υποτασικό επεισόδιο (συχνότερο όλων), γ) σε οξεία υπερασβεστιαιμία, δ) σε υπερτασική κρίση και ε) σε οξεία αιμόλυση
3. Η εμφάνιση υπέρτασης κατά τη διάρκεια της συνεδρίας αιμοκάθαρσης οφείλεται σε: α) απότομη αφαίρεση υγρών, β) οξεία υπερασβεστιαιμία, γ) υπερνατριαιμία και δ) φαινόμενο rebound με κλονιδίνη (αφαίρεση του φαρμάκου από το φίλτρο κατά τη διάρκεια της συνεδρίας)
4. Ο κεφαλόπονος κατά τη διάρκεια της συνεδρίας αιμοκάθαρσης μπορεί να οφείλεται στο σύνδρομο ρήξης της ωσμωτικής ισορροπίας, σεαρτηριακή υπέρταση, σε οξεία υπερασβεστιαιμία, σε υπονατριαιμία, σε αφαίρεση καφεΐνης από το αίμα, σε αντίδραση σε υλικό της μεμβράνης (κυτταρίνη ή όχι), σε υπογλυκαιμία, σε υπερμαγνησιαιμία και σε φάρμακα
5. Η ερυθροποιητίνη μπορεί να αυξήσει την αρτηριακή πίεση των ασθενών που τη λαμβάνουν (συνήθως σε αυξημένες δόσεις)
6. Τα κύρια αίτια των υποτασικών στη διάρκεια της αιμοκάθαρσης είναι: α) η απότομη μείωση του σωματικού βάρους (γρήγορη αφυδάτωση), β) η βλάβη του αυτόνομου νευρικού συστήματος (διαβητικοί, ηλικιωμένοι), γ) η καρδιακή ανεπάρκεια (III, IV σταδίου), δ) το έμφραγμα μυοκαρδίου και ε) ο επιπωματισμός
7. Πολλοί ασθενείς με υποτασικά στη διάρκεια της αιμοκάθαρσης όταν εμφανίζουν υποτασικό επεισόδιο είναι ασυμπτωματικοί. Τα συχνότερα συμπτώματα με τα οποία εμφανίζονται τα υποτασικά είναι ο ελαφρύς κεφαλόπονος, οι μυικές κράμπες, η ναυτία, οι έμετοι, η δύσπνοια, το χάσμημα και μία έλξη στη μέση και μεσότητα της κοιλιάς
8. Για τη πρόληψη των υποτασικών επεισοδίων πρέπει να λαμβάνονται υπόψη τα παρακάτω: α) να προσδιορίζεται ακριβώς το «ξηρό βάρος», οι ασθενείς με βλάβη του αυτόνομου νευρικού συστήματος, να συστήνεται να μη φέρνουν πολύ βάρος και να αντιμετωπίζονται με αιμοδιήθηση, οι ασθενείς με καρδιακή ανεπάρκεια να κάνουν αιμοδιήθηση ή να μεταφέρονται σε περιτοναϊκή κάθαρση, να αποφεύγεται η υποθρεψία (υπολευκωματιναιμία, να αποφεύγεται η λήψη τροφής κατά τη συνεδρία και να δίδεται ιδιαίτερη προσοχή στο ρυθμό αφαίρεσης υγρών (σταδιακή και ομοιομερής στο 4ωρο)
9. Διαπιστώθηκε ότι η ποσότητα των διττανθρακικών που μεταφέρονται στον ασθενή που κάνει αιμοκάθαρση μειώνεται όταν αφαιρείται μεγάλη ποσότητα υπερδιηθήματος ανά συνεδρία. Γι’ αυτό σε ασθενείς που φέρνουν πολύ βάρος από συνεδρία σε συνεδρία, πρέπει το διάλυμα της αιμοκάθαρσης να έχει υψηλότερη συγκέντρωση διττανθρακικών (Ross EA & Nissenson AR Handbook of Dialysis, Daugirdas & Todd, 401-415). Παράλληλα διαπιστώθηκε ότι η λήψη διττανθρακικών κατά την συνεδρία είναι αναλογική με την κάθαρση της ουρίας (Kt/V), που σημαίνει ότι όσο μικρότερο Kt/V, τόσο λιγότερα διττανθρακικά λαμβάνονται από τον ασθενή. Γι’ αυτό και αυτοί που υποθεραπεύονται (παροχή μειωμένης κάθαρσης-μικρό Kt/V), έχουν προ της κάθαρσης οξέωση
10. Υπερωσμωτικότητα και υπερκαλιαιμία: Τόσο η χορήγηση μαννιτόλης, όσο και η χορήγηση υπέρτονου φυσιολογικού ορού, προκαλεί υπερκαλιαιμία, λόγω εξόδου Κ+ από τα κύτταρα εξαιτίας της υπερωσμωτικότητας του εξωκυττάριου χώρου. Σε υπερωσμωτικές καταστάσεις η αναμενόμενη αύξηση του Κ+ πάνω από τα φυσιολογικά επίπεδα είναι περίπου 0,2-2 mEq/L. Επίσης η αύξηση του Κ+ του ορού μετά μία ενδοφλέβια χορήγηση υπέρτονου διαλύματος γλυκόζης επιτυγχάνεται μέσα σε 30-60 λεπτά
11. Na+ διαλύματος: Διαπιστώθηκε ότι η συγκέντρωση του διαλύματος κάθαρσης σε Na+ σχετίζεται με τα επίπεδα του Κ+ στα μεσοδιαστήματα των αιμοκαθάρσεων. Έτσι θεωρήθηκε ότι η αύξηση του Na+ του διαλύματος σχετίζεται με μεταβολές της τονικότητας (το Na+ είναι ο κύριος ρυθμιστής της τονικότητας του ορού) και της συγκέντρωσης του Κ+ στον ορό
De Nicola et al, JASN 2000; 11: 2337-2343
Βιβλιογραφία
De Nicola L, Bellizzi V, Minutolo R, et al. Effect of dialysate sodium concentration on intradialytic increase of potassium. J Am Soc Nephrol 2000; 11: 2337-2343.